Een nieuw richtsnoer van de Europese Commissie dat betrekking heeft op collectief onderhandelen voor zzp’ers maakt de weg voor deze groep werkenden definitief vrij om tariefafspraken te kunnen maken. Een belangrijke ontwikkeling voor verbetering van de arbeidsmarktpositie van zzp’ers in de culturele en creatieve sector en een groot succes in de lobby van de Kunstenbond.
wat er aan dit richtsnoer vooraf ging
De Kunstenbond strijdt er al vele jaren voor om collectieve organisatie voor zzp’ers mogelijk te maken. Het collectief maken van prijsafspraken door ondernemingen was in Nederland jaren bij wet verboden. De wet beschermt de consument immers tegen kartelvorming. Maar omdat alle zzp’ers als ondernemingen werden gezien, was het voor hen ook niet toegestaan om (minimum)tariefafspraken te maken. Ook het publiceren van adviestarieven voor zzp’ers in beroepen, waarin men vaak weinig idee had wat men voor het werk kon of moest vragen, was verboden. De positie van vele freelancers verslechterde hierdoor met de jaren.
De eerste doorbraak op dit gebied was via het KIEM arrest dat ten grondslag ligt aan deze ontwikkeling. De Kunstenbond heeft in 2014 in Genève ook bij de ILO mee onderhandeld over de Points of Consensus voor werkenden in culturele- en mediasector (het mogelijk maken van collectief onderhandelen voor zelfstandigen was hier één van de punten). Vervolgens heeft de Kunstenbond er in Nederland – via o.a. het SER/RvC advies Passie Gewaardeerd, moties en informatieverstrekking – aan bijgedragen dat de Nederlandse Mededingingsautoriteit ACM uiteindelijk in 2020 haar beleid op dit punt aanpaste.
betere bescherming zzp’ers
Het op 29 september 2022 door de Europese Commissie gepubliceerde Europees richtsnoer onderbouwt de eerder door de ACM gegeven mogelijkheid om collectief te onderhandelen over arbeidsvoorwaarden voor bepaalde zzp’ers, waaronder zzp’ers in een zwakke onderhandelingspositie. Ook de Europese Commissie (EC) onderkent nu dat er groepen zzp’ers zijn bij wie deze wet er juist voor zorgt dat men in schijnzelfstandigheid terechtkomt, of in een race to the bottom met collega’s. En juist om die zzp’ers te beschermen is het nieuwe richtsnoer opgesteld. Lees hier de Q&A over de richtlijnen (klik rechtsboven om op de Nederlandse pagina terecht te komen).
europese lobby
Het Nederlandse verbod op kartelvorming vloeit voort uit het Europees Verdrag. En de Nederlandse ACM blijft gehouden de centrale uitleg van het Europese Verdrag te volgen. Dus bleef de mogelijkheid bestaan dat de eerder voor elkaar gekregen soepelere benadering in Nederland straks door de EC zou worden teruggedraaid. Daar hoeven we nu niet meer bang voor te zijn. Ook in Europa hebben we nu grotendeels ons succes gehaald. En het Nederlandse succes is daarmee geborgd.
In Europa werd de lobby getrokken door onze federatie FIA (Internationale Federatie van Acteursvakbonden) met intensieve betrokkenheid van de Kunstenbond. Er was veelvuldig en goed contact met de DG Competition van de EC.
hervormingen culturele arbeidsmarkt
De ontwikkeling sluit bovendien goed aan bij het advies dat de SER vorig jaar publiceerde met betrekking tot verbetering van de arbeidsmarktpositie van bepaalde groepen zzp’ers. De mogelijkheid om de cultuursector te laten pionieren met collectieve afspraken voor zzp’ers komt daarin ook naar voren.
Het Nederlandse kabinet is voornemens de arbeidsmarkt te hervormen. De Kunstenbond hoopt en neemt aan dat EZ en SZW het advies van SER deze richtlijn goed onder de loep nemen en meenemen in hun beleid. Staatsecretaris Uslu heeft ook al aangekondigd dat arbeidsmarktpilots onderdeel worden van het cultuurbeleid.
beeld: Guda Koster
De Kunstenbond is er ook voor jou!
Of je nu danser, componist, ontwerper, beeldhouwer, lichttechnicus, productieleider, acteur, kunstdocent, muzikant, fotograaf, animator bent of ander werk doet in een culturele organisatie. De Kunstenbond is er voor alle werkenden, zzp en in loondienst, in de culturele en creatieve sector in Nederland.
Met de passie zit het wel goed, maar hoe zit het met de poen? Een eerlijk inkomen, eerlijke afspraken, meer zekerheid en een veilige werkvloer voor alle werkenden, dat klinkt logisch maar is helaas niet de realiteit. Dat moet anders. De Kunstenbond maakt zich hier elke dag weer hard voor.
We springen in de bres voor onze leden, we sluiten collectieve afspraken voor werknemers en staan samen sterk als zzp’ers in de sector. Leden kunnen bij ons terecht met vragen over contracten, werk en inkomen. We bieden korting op verzekeringen en ontwikkelen tools en organiseren bijeenkomsten die aansluiten bij de culturele beroepspraktijk. Word jij ook lid?
