Photo by Kenta Kikuchi on Unsplash
De Kunstenbond: een groeiende beweging
Dit jaar hebben bijna 850 nieuwe leden mogen verwelkomen!
Ons bereik groeit en daarmee ook onze invloed. Heb jij een collega, kennis of vriend die wel een Kunstenbondlidmaatschap kan gebruiken? Stuur dan deze mail door, via deze link krijgt elk nieuw lid 25% korting op het eerste jaar van een volledig lidmaatschap.
Samen staan we sterker!
Verder in dit nieuwsbericht:
- Fair pay verplicht vanaf 2025
- Ketentafels: belangrijk voor fair pay
- Hogere lonen in elf cao’s
- Samen de koers van AI bepalen
- Sociale veiligheid hoog op agenda
- Hoogtepunten van de vakgroepen
Fair pay verplicht vanaf nieuwe Kunstenplanperiode
Een mijlpaal: vanaf Kunstenplanperiode 2025-2028 wordt fair pay verplicht. Dat heeft voormalig staatssecretaris Uslu geschreven in een brief aan de Tweede Kamer. Met deze stellingname volgde Uslu de inzet van de Kunstenbond, het advies van de Raad voor Cultuur en de aanbevelingen van de Algemene Rekenmaker.
Echter, bewustzijn rondom eerlijk belonen alleen is niet genoeg: praktisch iedereen kent de gedragscode Fair Practice Code (met fair pay als één van de basisprincipes), maar deze wordt nog lang niet altijd in de praktijk gebracht. De Kunstenbond vindt dat eerlijke beloning geen uitstel meer duldt. Nu is het wachten op een goede uitwerking en op handhaving daarvan. Dit is een noodzakelijke cultuuromslag voor een duurzame en toekomstbestendige sector.
Ketentafels: een belangrijk instrument in de strijd voor fair pay
Met de komst van de ketentafels, met als doel betere arbeidsvoorwaarden en eerlijke contracten voor alle werkenden in de culturele sector, wordt eindelijk – na jaren van praten – een echt stevige bodem gelegd voor daadwerkelijke eerlijke betaling van makers. De Kunstenbond heeft eraan bijgedragen dat zes ketentafels nu concrete instrumenten en richtlijnen hebben ontwikkeld om fair pay tarieven te berekenen.
Een ketentafel is, kort gezegd, een overleg waarin overeenstemming wordt gezocht over haalbare én eerlijke beloningsnormen binnen een bepaalde subsector. Aan elke ketentafel zitten vertegenwoordigers uit de gehele “keten” van een desbetreffende subsector. Samen maken zij afspraken die de situatie van álle werkenden ten goede komen: of ze nou in loondienst, zzp’er of hybride werken.
Hier lees je meer over de concrete voorstellen van de ketentafels.
Hogere lonen én betere voorwaarden in 11 cao’s –
óók voor zzp’ers!
Veel cao’s afspraken die dit jaar zijn gemaakt stonden in het teken van koopkracht-herstel. De hoge inflatie vanaf 2022 kwam voor iedereen als verrassing. Hier was in de cao’s geen rekening mee gehouden. Het is de Kunstenbond gelukt om nieuwe cao afspraken te maken om de koopkracht te repareren. Daarbij hebben we ervoor gezorgd dat de laagste salarissen er het meest op vooruit gaan.
Over alle cao’s genomen is er een loonstijging oplopend tot 20% over 4 jaar afgesproken. Op onze website geven we een overzicht van de loonstijging in de cao’s waarbij wij als onderhandelingspartner opgetreden hebben.
In sommige gevallen zijn in cao’s ook afspraken voor zzp’ers opgenomen. Zo is in de cao Toneel en Dans afgesproken dat het tarief van zzp’ers minimaal een toeslag van 50% moet krijgen op het salarisniveau behorende bij desbetreffende functie. Een ander voorbeeld is de cao Kunsteducatie, waarbij voor de tariefstelling van zzp’ers wordt verwezen naar de rekentool van DigiPACCT om cao-lonen om te rekenen naar zzp-tarieven. Zzp’ers profiteren in die zin mee met loonstijgingen in cao’s.
Samen de koers van AI bepalen
De Kunstenbond volgt met interesse en zorg de ontwikkelingen rondom generatieve kunstmatige intelligentie (AI). Het is een veelzijdige tool die kunstenaars kunnen gebruiken in het maakproces en die makers een voorsprong kan geven. Maar wij zien ook opdrachten bij (uitvoerend) kunstenaars teruglopen omdat opdrachtgevers generatieve AI inzetten. Sommige beroepen worden er nu al door bedreigd. Deze makers roepen de Kunstenbond op om zich in te zetten het verlies van werkgelegenheid en andere bedreigingen door AI te beperken.
Middels een position paper voeren we gesprekken met Nederlandse en Europese politici, hoogleraren auteursrecht en ambtenaren van diverse ministeries (OCW, SZW, J&V en BZK). Ook zijn we in nauw contact met organisaties die in Nederland van belang zijn bij de vormgeving van de toekomst rondom AI, zoals de SER (commissie digitalisering) en DEN (het kennisinstituut voor digitale transformatie). We zitten er bovenop en mikken hoog.
Op onze website bieden we handvatten, resultaten en suggesties hoe jij je tegen de opkomst van AI kunt wapenen of waar eventuele kansen voor je liggen. Deze zijn in ontwikkeling.
Tijdens de Kunstenbond Meet-Up, afgelopen oktober, organiseerden we een debat met juristen, makers, belangenbehartigers en wetenschappers over de impact van AI op werkenden in de culturele en creatieve sector. Kijk hieronder de samenvatting terug.
Sociale veiligheid nu hoog op de agenda
Een inclusieve kunstsector waarin iedereen diens werk veilig kan doen, dat is een van de pijlers van de Kunstenbond. Zo ver zijn we helaas nog niet, maar dit jaar zijn er wel weer de nodige stappen gezet om grensoverschrijdend gedrag in de culturele en creatieve sector tegen te gaan. Hieronder enkele mijlpalen die zijn bereikt met initiatieven waarbij de Kunstenbond betrokken is:
- Alliantie Dans Veilig, heeft een convenant getekend over de aanpak van grensoverschrijdend gedrag in de danssector.
- Mores, het meldpunt voor grensoverschrijdend gedrag in de culturele, creatieve en mediasector, ontvangt de komende 2 jaar van ministerie OC&W subsidie om werkenden bij incidenten te kunnen ondersteunen, organisaties te kunnen adviseren en om een kennisplatform te ontwikkelen en de bewustwording van grensoverschrijdend gedrag te vergroten.
- Taskforce GO!, het samenwerkingsverband voor een veilige en inclusieve muzieksector, heeft dit jaar kwantitatief onderzoek gedaan naar sociale veiligheid dat in de volle breedte van de muzieksector. De resultaten en vervolgplannen worden komend jaar verwacht.
Elke dag waarop sociale onveiligheid en misbruik van machtsverhoudingen voorkomen is er één te veel. Daarom blijft de Kunstenbond zich op verschillende manieren inzetten voor een veilige en inclusieve werkvloer. Zo bieden we de training Indecent Proposal aan, waarbij in wordt gegaan op de vraag hoe je jouw eigen grenzen en die van een ander kunt (h)erkennen en hoe je het gesprek daarover aangaat. Deze training is op aanvraag af te nemen. Wil je meer weten? Laat het ons weten.
Hoogtepunten van de vakgroepen van 2023
Elk vakgebied binnen de culturele en creatieve sector heeft eigen kenmerken. In de vakgroepen van de Kunstenbond verenigen onze leden zich op basis van de subsector waarin zij werkzaam zijn. Op die manier staan we altijd dichtbij de beroepspraktijk van de subsectoren. Elke vakgroep heeft een eigen belangenbehartiger binnen de vakbond. Daarnaast organiseren vakgroepen activiteiten voor hun eigen achterban. Hieronder lees je over de belangrijkste dingen die dit jaar bij de vakgroepen zijn ondernomen.
Vakgroep Muziek/Ntb
- De vakgroep Muziek heeft dit jaar ook een aantal podcastafleveringen gemaakt, waaronder een met als onderwerp auteursrecht.
- Dit jaar werden de afspraken voor tarieven voor optredens bij de NPO geëvalueerd en geïndexeerd.
- Anita Verheggen, belangenbehartiger van de Kunstenbond/Ntb, is benoemd tot ridder in de orde van Oranje Nassau. Ze kreeg deze prestigieuze onderscheiding vanwege haar grote verdiensten voor de Nederlandse muziek.
- De VCTN (de vereniging van muziekauteurs die aangesloten zijn bij Kunstenbond) vierde diens 10-jarige bestaan. Ook presenteerde de VCTN dit jaar twee edities van het programma ‘New Composers Pool’, waarbij telkens een aantal jonge componisten zijn uitgenodigd om een compositie te schrijven.
- Sinds 2023 werkt de Kunstenbond nauw samen met BIMpro, de beroepsvereniging voor improviserende musici die dit jaar een groot protest voor meer muzikale diversiteit bij de NPO organiseerde. Als gevolg van dit protest lopen inmiddels gesprekken tussen NPO en BIMpro.
DAMD
- In de onderhandelingen met Thuiskopie hebben we een belangrijke stap gemaakt, we weten namelijk zeker dat we met terugwerkend kracht vanaf 2019 mee gaan delen in het collectieve auteursrecht via Thuiskopievergoeding. We zijn nu nog in onderhandeling over hoeveel dat gaat zijn.
- We zitten eindelijk aan tafel bij de streamingdiensten, zoals Netflix en Videoland, om afspraken te maken over vergoedingen aan makers met betrekking tot Video on Demand
- De grootste stappen worden nu gezet aan de ketentafel Film/AV, waaruit een systeem van minimumtarieven in de filmsector gaat komen. Het instrument is nog in ontwikkeling maar de tarieven die hier uit gaan komen zijn echt een substantiële verhoging van de huidige tarieven die worden betaald.
- Verder is alles dat de Kunstenbond doet rondom AI heel belangrijk voor animatie, motion design en VFX. DAMD organiseert daarom een paneldiscussie over AI op animatiefestival KABOOM in 2024.
Vakgroep Beeldend
- Met het rapport Waarde van Beeld hebben we systematisch op een rij gezet hoeveel waarde beeld toevoegt aan onze economie. Daarnaast is aangetoond dat die waarde onvoldoende terecht komt bij kunstenaars, ontwerpers en andere beeldmakers. We deden dit samen met de federatiebeeldrechten.
- Het gebrek aan voldoende betaalbare ateliers, goed beleid en gedrag van verhuurders is een permanente zorg. We kwamen dit jaar onder meer in actie in Amsterdam, Rotterdam, Groningen en De Bosch.
- We hebben dit jaar het geschil rondom de afgelaste Biënnale Gelderland opgelost tot tevredenheid van alle partijen.
- We presenteerden die laatste aflevering van V*KTV, de webserie over prangende zaken in de beroepspraktijk van kunstenaars.
Vakgroep Theater & dans
- Tijdens de Nederlandse Dansdagen in Maastricht heeft ons bestuurslid Gijs Hanegraaf, de prijs voor de beste opdrachtgever in de danssector uitgereikt.
- De training Indecent Proposal, geleid door bestuurslid Margriet Dantuma, maakte deel uit van de ACT x Kunstenbond Workshopweek voor acteurs.
- We hebben een rekentool gepubliceerd om je minimumtarief als zzp’er in de dans- of theatersector te berekenen. Let wel: dit is een minimum, zie dit dus vooral niet als een richtlijn maar als een starttarief voor de onderhandelingen.
Vakgroep Kunsteducatie
- Dit jaar heeft de vakgroep Kunsteducatie weer een aantal mooie Kunst & Bondcast podcasts gemaakt. Host Manu van Kersbergen heeft elke aflevering verschillende gasten uit het werkveld. Dit jaar kwamen er vijf afleveringen uit over uiteenlopende onderwerpen, waaronder een aflevering over AI in het kunstonderwijs. Luister de podcast hier.
- Er zijn verschillende kennismakingsbezoeken geweest aan docenten bij kunstvakopleidingen.
- In de nieuwe cao Kunsteducatie zijn verbeterde voorwaarden afgesproken voor werknemers. Deze uitkomst is mede te danken aan de inzet van kaderleden van de vakgroep. Een resultaat om trots op te zijn!
Word ook lid van de Kunstenbond!
Kunstenbond is dé vakbond voor iedereen die werkzaam is in de culturele en creatieve sector.
Of je nou zzp’er bent of in loondienst. Autonoom kunstenaar of dienstverlener. Wij komen voor je op!
- Wij bieden je juridische hulp.
- Wij behartigen jouw belangen in de politiek.
- We springen voor jou in de bres bij werk- en opdrachtgevers.
- Wij sluiten jouw cao af en jij bepaalt mee.
- Je kunt bij ons terecht met al je vragen over werk en inkomen.
- Je krijgt korting op heel veel verzekeringen.
- Je laat bij ons je contracten screenen.
- Maak gebruik van onze voorbeeldcontracten, subsidiechecklist, incassobrieven, en veel meer.
Samen staan we sterker!