Beeld: Johan Lammerink, Zien; projectie op reflecterend bord (foto Marc Blom)
Soms is het best veel, elke zes weken een column schrijven naast alle lopende zaken en de spoedklussen die daarbij horen. Om het schrijven te bespoedigen probeerde ik daarom ChatGPT, een AI-tool voor het opstellen van teksten. Het kan natuurlijk aan mijn invoer hebben gelegen maar aan dat wat eruit kwam had ik weinig. De tekst was heel algemeen en bovenal: de inhoud klopte niet. Gelukkig gaf ChatGPT me de wijze raad om juridisch advies in te winnen bij een professional.
Generatieve AI, zoals ChatGPT, is een vorm van artificial intelligence waarmee automatisch teksten, afbeeldingen, audio en video’s kunnen worden gemaakt. AI-systemen hebben daarvoor een gigantische hoeveelheid data nodig, zoals bestaande teksten, beelden en geluidsfragmenten. Deze worden van websites gehaald en in systemen gestopt, om deze te trainen om teksten, beelden, muziek of stemmen te genereren die van de originele data zijn afgeleid.
AI-systemen kunnen alleen resultaten genereren – en dus groot geld verdienen – omdat hun systeem wordt getraind met het werk van makers
Voor het gebruik van auteursrechtelijk beschermd werk is toestemming nodig van de auteursrechthebbende. Of dit ook geldt voor het gebruik van werken voor het trainen van AI, is op dit moment geen uitgemaakte zaak. Vooralsnog maken AI-systemen hier goed gebruik van. Zij schrapen op internet zo veel mogelijk data bij elkaar. Zitten deze eenmaal in een dataset, dan is het moeilijk om het systeem deze data weer te ‘ontleren’.
Een terechte vraag is hoe redelijk dit allemaal is. Ik hoor veel zorgen, maar ook boosheid, want AI-systemen kunnen alleen resultaten genereren – en dus groot geld verdienen – omdat hun systeem wordt getraind met het werk van makers, wiens marktpositie zij hiermee vervolgens verzwakken. Dit heeft als absurd gevolg dat je als creatieve maker in feite gaat concurreren met jezelf. En dit zonder dat je daarvoor toestemming hebt gegeven of er überhaupt over bent geïnformeerd dat je werk wordt gebruikt.
Op grond van de Auteurswet komt auteursrechtelijke bescherming alleen toe aan makers die zich daarop uitdrukkelijk beroepen in de vorm van een opt-out. Dit is het enige recht dat je als kunstenaar hebt om op te treden tegen ongevraagd gebruik door AI. Met een opt-out geef je aan dat je werk niet mag worden gebruikt voor het trainen van AI-systemen. Hoe meer mensen hiervan gebruik maken, hoe beter de positie van de makers ten opzichte van de AI-bedrijven, maar ook richting de politiek. Je creëert hierdoor een sterkere positie om bijvoorbeeld afspraken te maken. Als weinig makers zich op hun auteursrecht beroepen bestaat daarvoor weinig aanleiding. AI-bedrijven mogen je werk dan toch wel gebruiken. De wet geeft niet aan hoe een opt-out precies moet worden gedaan, behalve dat deze “machinaal leesbaar” moet zijn. Wil je voorkomen dat AI-systemen profiteren van jouw werk, gebruik dan alle onderstaande mogelijkheden om zo veel mogelijk te voldoen aan de wettelijke opt-out.
Op grond van de Auteurswet komt auteursrechtelijke bescherming alleen toe aan makers die zich daarop uitdrukkelijk beroepen in de vorm van een opt-out
Op haveibeentrained.com kun je controleren of je werk voor het trainen van AI-systemen is gebruikt en kun je het gebruikte werk daarvoor afmelden. Je werk wordt dan niet meegenomen in de volgende trainingsrondes van een aantal grote AI-systemen. Ook het plaatsen van een Robots.txt bestand in de backend-code van je een website is een belangrijke opt-out. Deze vertelt aan webcrawlers die op zoek zijn naar data dat ze de inhoud van deze website niet kunnen gebruiken. Verder kun je een clausule op je website plaatsen waarin je je met een opt-out op je auteursrecht beroept. Bijvoorbeeld: “© Copyright reserved. No automated text and data mining is permitted on this website.” Tot slot is een tip om gebruik te maken van Glaze. Dit is geen opt-out, maar wel een tool die je afbeeldingen zodanig verandert dat AI-systemen er geen bruikbare informatie uit kunnen halen.
Door zoveel mogelijk te opt-outen bescherm je niet alleen jezelf, maar help je ook andere makers én mijn collega’s. Deze zijn druk aan het lobbyen voor het aanpassen van de wetgeving en een vergoeding voor de menselijke makers wiens werk wordt gebruikt. Samen maken we een grotere vuist. Hopelijk kunnen we met elkaar de schade beperken die AI de creatieve sector kan berokkenen.
Lees meer over het gebruik van deze mogelijkheden op onze AI themapagina. Daar vind je ook informatie over het werk dat de Kunstenbond doet om makers te beschermen tegen de risico’s van de opmars van AI.
rechtReeKs wordt gepubliceerd in BK-Informatie.
