Artistiek aan de top, financieel in een diep dal: noodzaak om stripmakers te verenigen is groot

Enkel de succesvolle toplaag van deze beroepsgroep weet rond te komen door een veelheid aan werkzaamheden binnen het vak naast elkaar uit te voeren. Met een combinatie van live tekenen, stripboeken, cartoons, illustraties, online publicaties, werken voor tijdschriften, kranten en uitgevers, werken in opdracht van bedrijfsleven en particulieren etc. verdienen zij net aan hun boterham. Nederlandse stripmakers zijn in het buitenland in sommige gevallen zelfs bekender dan in eigen land. Dat komt doordat in landen zoals België en Frankrijk de strip een veel prominentere rol heeft in het culturele landschap, en de inkomens om die reden hoger zijn. Er is dus in zekere mate een creatieve brain drain gaande van getalenteerde tekenaars die hun toevlucht tot het buitenland zoeken om hun werk te kunnen doen.

Dat moet anders, dacht ook internationaal gelauwerd stripmaker Aimée de Jongh. Na het winnen van de Stripschapsprijs 2022 besloot ze het gewonnen prijzengeld in te zetten om iets terug te doen voor haar collega’s binnen de sector. Met de Grote Stripmakers Enquête 2023 hoopt ze nu de pijnlijke waarheid in cijfers boven tafel te krijgen en de noodzaak om te verenigen aan de kaak te stellen.

OFFICIËLE PRESENTATIE RESULTATEN VAN DE GROTE STRIPMAKERS ENQUÊTE 2023

Naast haar eigen werkpraktijk ziet Aimée dat er veel talent rondloopt in Nederland. Ze wil niets liever dan de positie van die professionals verbeteren. Als lid van de Kunstenbond (vakgroep DAMD, animatie/VFX/motion design) zocht ze daarom de samenwerking met de bond op om gezamenlijk te onderzoeken hoe de financiële situatie is voor stripmakers in Nederland, welke prioriteiten de makers benoemen ter verbetering en of er belangstelling is onder de beroepsgroep om zich te verenigen.

Dankzij de Grote Stripmakers Enquête 2023, een onderzoek naar de makers van het Nederlandse beeldverhaal (strips, cartoons en graphic novels), is er nu meer informatie over de huidige stand van zaken. Op zaterdag 3 juni aanstaande om 14:00 uur presenteert De Jongh de officiële onderzoeksresultaten tijdens de Stripcollectiedag Het Vrije Beeld in het Allard Pierson Museum.

Hieronder alvast een aantal uitkomsten zwart op wit:

Dramatische financiële opbrengsten professionele stripmakers in Nederland

1. Minder dan één op de vijf stripmakers (18,9%) kan leven van het maken van strips. En 54,5% kan helemaal nooit rondkomen van hun werk als stripmaker, cartoonist etc.
2. Tenminste 2/3 deel van de Nederlandse stripmakers verdient onder het minimumloon (minimumloon is ruim € 25.000 bruto per jaar). Ruim 1/3 (36,9%) verdient zelfs minder dan € 2.000 bruto per jaar.
3. Strips, cartoons en graphic novels maken is voor de meeste professionals iets wat je ‘ernaast’ doet. Zo’n 25% van de ondervraagden werkt 8 uur of minder per week aan strips e.d. Meer dan de helft van de stripmakers doet er werk naast dat verwant is aan het maken van strips (animator, ontwerper, illustrator etc.) Een kleine 40% heeft andere banen buiten de sector, 30% van de stripprofessionals werkt 36 uur of meer in het vak. Een kwart van de stripmakers werkt 8 uur of minder als stripmaker. Maar 30% van de stripprofessionals werkt 36 uur of meer in het vak

KUNSTENBOND LAAT STRIPMAKERS NIET IN HUN HEMDJE STAAN

De Kunstenbond noemt de resultaten zorgwekkend en benadrukt de urgentie om stripmakers te organiseren. Ze moedigt deze makers dan ook met klem aan om zich aan te sluiten: “Het onderzoek laat duidelijk zien dat de Nederlandse stripsector voor grote uitdagingen staat. Uit de cijfers blijkt niet alleen een grote noodzaak tot het verbeteren en versterken van hun positie, maar laat ook zien waar te beginnen. Uit de vele uitgebreide antwoorden die op de enquête zijn binnengekomen, klinkt een enorm gevoel van bewustzijn van de eigen kwetsbare positie en de wil om daar gezamenlijk iets aan te doen. Er is aanzienlijk animo om samen met ons en Aimée de Jongh aan de slag te gaan. Hoe meer mensen zich aansluiten, hoe meer we kunnen doen”,  aldus Caspar de Kiefte, belangenbehartiger auteursrecht en animatoren bij de Kunstenbond. Hij stond Aimée bij met het opzetten van de enquête.

Stripauteur en initiatiefnemer Aimée de Jongh maakt zich naar aanleiding van de resultaten boos: “De makers van internationaal gerenommeerde graphic novels zoals Barbara Stok en Erik Kriek worden in de Nederlandse media volop geprezen, als een paradepaardje van de Nederlandse cultuur. Maar enkele pagina’s later staan er strips of cartoons geprint, waar de media zelf maar een schijntje voor over hebben. Dat is hypocriet en schandalig.  Door deze enquête is duidelijk geworden dat het inkomen van stripmakers vrijwel altijd moet worden aangevuld met ander werk. Dat is niet de keuze van de stripmaker, dat is noodzaak. Het is bovendien teleurstellend dat er nog altijd geen projectsubsidie is voor graphic novels, terwijl het maken ervan meerdere jaren in beslag neemt en de boeken veel aanzien genieten in het buitenland. Hoeveel mooie graphic novels hadden we niet kunnen maken, als er een fonds was geweest dat ons steunde? Wat mij betreft zou er naast een Filmfonds en Letterenfonds ook een Stripfonds moeten zijn. Strips zijn een kunstvorm. We verdienen meer dan dit.”

Nederlandse stripmakers en cartoonisten zijn al jaren succesvol in het buitenland. Cartoonist Willem is een vaste naam in het Franse tijdschrift Charlie Hebdo en won in 2013 de prestigieuze Grand Prix van Angoulême, de grootste Europese prijs voor strips. De boeken van Aimée de Jongh wonnen prijzen in Amerika en Japan, werden verfilmd en recentelijk genomineerd voor de prestigieuze Amerikaanse Eisner Awards. Cartoonist en illustrator Joost Swarte werkte voor o.a. voor The New Yorker en kreeg in 2019 een overzichtstentoonstelling in De Kunsthal. Peter van Dongen en Teun Berserik verkochten honderden duizenden exemplaren als nieuwe tekenaars van de klassieke stripreeks Blake & Mortimer. Daarmee is duidelijk dat de Nederlandse strip een succesvol exportproduct is dat de Nederlandse bevolking en overheid zouden moeten koesteren, en veiligstellen met voldoende subsidies, fondsen en vergoedingen.

De resultaten van de enquête worden deze zaterdag gepresenteerd in het Allard Pierson Museum in Amsterdam. De aanwezigen ontvangen een gratis exemplaar van het rapport. Tickets zijn hier te bestellen.