Zoals we eerder schreven hebben we deze zomer onze input naar de programmacommissies gestuurd en waren onze belangrijkste punten de toepassing van fair pay, collectief beheer van auteursrechtelijk beschermd materiaal online, een investeringsplicht in cultureel aanbod en het behouw van het lage btw-tarief voor cultuur. De verkiezingsprogramma’s zijn inmiddels gepubliceerd en – in de meeste gevallen – al vastgesteld door de leden van de betreffende partijen. Klik hier voor een overzicht.

De politieke trends

Wat valt er op bij het lezen van het programma, en wat zeggen de lijsttrekkers tot nu toe? Er springen op het gebied van cultuur twee duidelijke nieuwe trends uit:

Trend 1: volkscultuur 

Volkscultuur maakt een comeback, vooral in de programma’s van sommige (centrum-)rechtse partijen. De VVD wil bijvoorbeeld dat volkscultuur een volwaardig onderdeel wordt van de culturele basisinfrastructuur. Het CDA wil ook verbreden: van carnaval tot carbidschieten, van Parade tot Paasvuur, van het Concertgebouw tot de fanfare in het dorp. Een sterke stedelijke of regionale identiteit verrijkt het gevoel dat je ergens thuishoort. De BBB verbindt net als het CDA identiteit, regio en cultuur aan elkaar. Mensen noemen zichzelf ‘Achterhoeker’ of ‘Tukker’ of ‘Zaankanter’, mensen voelen zich verbonden in hun culturele identiteit. Deze verbinding zou je terug zien in de tradities van het carbidschieten in Noordoost Nederland, de dorpskermissen, het carnaval in Brabant en Limburg.  

Trend 2: de regio en de openbare bibliotheek

Het politieke draagvlak voor meer cultuur in de regio is groot. Zo wil de SP zorgen voor een eerlijke spreiding van cultuursubsidies over het land. De VVD wil een bibliotheekvoorziening in elke gemeente, net als de PvdA en GroenLinks. Het CDA wil een goede regionale verdeling van aanbod en middelen en de regionale journalistiek en de regionale omroepen versterken. In 2020 pleitte Pieter Omtzigt bij de besluitvorming over de BIS 2021-2025 namens het CDA nadrukkelijk voor betere spreiding van cultuursubsidies. En in zijn partij zit het regio-denken diep verankerd: één van zijn voorstellen is aanpassing van het kiesstelsel om betere vertegenwoordiging van regionale parlementariërs te borgen. PvdA en GroenLinks hechten grote waarde aan regionale spreiding van culturele voorzieningen en subsidies. Volt verbindt het thema gelijkheid aan de regio en wil de kansen beter over het land verspreiden. Om die gelijke kansen mogelijk te maken wil Volt in de regio investeren. Daarboven wil Volt bij het verdelen van gelden over regio’s dat de spreiding van onderwijs, zorg, werk, cultuur en publieke diensten zo ingericht wordt, dat deze voor iedereen in Nederland goed toegankelijk zijn. 

Fair practice

Naast deze nieuwe trends blijven de meer bekende politieke lijnen bestaan. De linkse en progressieve partijen maken zich sterk voor eerlijke beloning en betaling. Ook breken deze partijen een lans voor meer cultuur in de klas en een betere samenwerking van de culturele sector met het onderwijs. De rechtse en conservatieve partijen doen dat voor ondernemerschap. JA21 verwoordt dit het duidelijkst: wie nu kunst maakt, kan met de aantrekkelijke plannen van JA21 voor ondernemers een prima praktijk opzetten maar wie niet voldoende kaartjes of kunstwerken verkoopt, zal er niet van rondkomen. Daarnaast zijn deze partijen kritisch op het geld dat naar de publieke omroep gaat. 

Wat verder opvalt 

Er zijn ook losse punten die het vermelden waard zijn. BBB heeft een goed punt: ‘Er gaat meer geld naar kleine organisaties die niet door de bureaucratie van subsidieverlening heen komen’. De partij wil speciale regelingen voor kleine organisaties om subsidie te kunnen krijgen zonder dure onderzoeken of analyses te hoeven leveren. De VVD wil ingrijpen in de markt en woekerhandel bij ticketverkoop aanpakken. Wat de VVD betreft mogen tussenhandelaren een maximumpercentage op de vraagprijs verdienen. Ze willen er wel voor zorgen ervoor dat tickethandel via onafhankelijke platformen mogelijk blijft. De SP lanceert een investeringsfonds om kunst- en cultuur te ondersteunen, voor kunstenaars en muzikanten van Nederlandse bodem om zo ook kleinere podia op te houden. Volt wil erfgoed, musea en culturele instellingen gratis voor iedereen onder de 26 jaar, zoals ook in Frankrijk het geval is. Zo wil Volt kunst en cultuur laagdrempelig en bereikbaar maken voor iedereen, ongeacht sociaaleconomische status.