Trickle-down
rapportage
Platform ACCT

Het mede door de Kunstenbond opgerichte Platform ACCT heeft in opdracht van de Taskforce Culturele en Creatieve Sector een werkgroep trickle-down ingericht. Doel van de werkgroep was om afspraken te maken over de noodsteun die nog bij de instellingen ‘op de plank’ lag en adviezen te formuleren hoe noodsteun voortaan beter in de rest van de keten terecht zou komen. De Kunstenbond heeft in zomer 2021 keihard gewerkt om voor zzp’ers, freelancers en andere flexibel werkenden stevige resultaten te boeken.

De eindrapportage van Platform ACCT bevat de bewustwording van de sector over de benarde positie van de werkenden zwart op wit en waardevolle aanbevelingen voor een vervolg. Van echte concrete afspraken is het helaas nog niet gekomen. We lichten het rapport en beide kanten van de medaille hieronder toe. Ook kun je het volledig rapport lezen, download het hiernaast.

aanleiding: Trickle-down strategie faalt 

Met trickle-down strategie wordt gedoeld op de door de minister uitgesproken verwachting dat coronasteun ook gebruikt zou worden voor het verstrekken van opdrachten aan zzp’ers (om de keten in stand te houden). Ofwel dat overheidssteun aan instellingen zou doorsijpelen naar zzp’ers en andere flexibel werkenden.

Met deze illusie werd definitief korte metten gemaakt in het Boekman rapport Ongelijk getroffen, ongelijk gesteund . Uit dat onderzoek bleek dat veel van de noodsteun aan de sector bij instellingen op de plank was blijven liggen, in plaats van door te stromen naar de freelancers. Hetzelfde onderzoek wees uit dat freelancers nauwelijks aanspraak maken op generieke noodsteun. De voortdurende lobby binnen de sector van Kunstenbond en de Creatieve Coalitie en de resultaten van dit onderzoek van Boekman hebben ertoe geleid dat we voorjaar 2021 eindelijk als sector om tafel gingen om afspraken te maken over een betere verdeling van noodsteun.

Positief bekeken

Gesprek is op gang gekomen
Het proces waarin de sector in een sociale dialoog en over meerdere disciplines heen, met respect voor elkaars positie, en toekomstgericht met elkaar in gesprek is geweest over een door ons ervaren probleem mogen we als winst beschouwen. Het is een eerste stap. En dat is altijd moeilijk. En het is daarmee wel een betekenisvolle stap. Hiermee wordt de weg gebaand voor meer en intensiever overleg waarin we gezamenlijk de problemen en knelpunten op de arbeidsmarkt met elkaar kunnen bespreken en oplossen. En om die reden is Platform ACCT ook opgericht. Om met de woorden van de SER en de Raad voor Cultuur in ‘Passie Gewaardeerd’ te spreken: “De raden denken dat versterking van de sociale dialoog in de sector zal bijdragen aan het vergroten van het verdienvermogen en een betere onderhandelingspositie van kwetsbare groepen in de sector.” En zo’n eerste reeks van overleggen bevestigt de positie en de rol van Platform ACCT, en markeert dat dergelijke overleggen in onze sector de norm aan het worden zijn. En zonder deze overleggen kunnen we onze knelpunten niet eens ergens bespreken.

Inhoudelijke aanbevelingen 
We kunnen het rapport inhoudelijk positief beoordelen op de aanbevelingen die worden gedaan om ervoor te zorgen dat het in de toekomst voortaan hopelijk beter zal gaan. Er staan aanbevelingen in die gericht zijn op de generieke steun (TOZO, NOW, TONK e.d.) en op de generieke steun zoals:

–  Als de flexibele schil (flexwerkers en zzp’ers) in aanmerking was gebracht of had kunnen worden voor NOW, dan hadden veel problemen voorkomen kunnen worden. Onderzoek waarom dat voor bijvoorbeeld werknemers met een tijdelijk contract niet meer is gebeurd?

–  Betere afstemming van noodsteun is noodzakelijk om kannibaliseren van steun te voorkomen.

–  Trickle down is niet als kader of leidraad meegegeven. Maak voortaan heldere afspraken over de beoogde doelen die de overheid met middelen wenst te bereiken.

Uitkomst nog veel te vrijblijvend

We zijn het overleg ingegaan met de bedoeling en de verwachting dat we in het overleg afspraken zouden gaan maken over alsnog inzetten van nog niet uitgekeerde steungelden aan zzp’ers en andere flexwerkers. Het gaat dan om geld dat bij instellingen nog ‘op de plank’ ligt. Wij hebben de noodzaak van dit overleg immers al geruime tijd geleden aangekaart en als er meteen afspraken waren gemaakt, hadden zzp’ers e.a. nog via opdrachten daar geld van kunnen ontvangen. Het laten verstrijken van tijd mag behoort niet te leiden tot het vervliegen van mogelijkheden. Dan staat er, in geval van onwil, namelijk een bonus op vertragen.

Maar helaas konden we in het overleg niet verder komen dan milde en toch vrijblijvende aanbevelingen zoals:

– dat goed opdrachtgeverschap en het nemen van verantwoordelijkheid voor andere schakels in de keten van de sector aanknopingspunten kunnen zijn om bestaande vermogens/reserves aan te wenden om (indien mogelijk met terugwerkende kracht) flexwerkenden contracten aan te bieden en te betalen

– dat de sector zou kunnen onderzoeken of reserves die zijn opgebouwd met noodsteun alsnog in de keten terecht kunnen komen. Te denken valt daarbij o.a. aan:

• de mogelijkheid onderzoeken voor opdrachtgevers om met flexwerkers/zelfstandigen (al dan niet met terugwerkende kracht) alsnog afspraken te maken
• aanvullingen tot 100% over gemiddeld aantal gewerkte uren in het verleden, waar reeds geannuleerd is met gebruikmaking van staffels
• zo snel mogelijk werken aan heropening en herstel, waarbij reserves door middel van werk en/of het verlenen van opdrachten weet de keten in gaan.

TIP voor zzp’ers!

Deze helaas vrijblijvende aanbevelingen bieden voor jou nog wel mogelijkheden.

Ga vooral in gesprek met een instelling of gezelschap als je weet dat daar sprake is van opgebouwde reserves. En kijk of je op basis van deze aanbevelingen een nabetaling of een nieuwe opdracht kunt afspreken. Lees hier meer.