zzp

Samenwerking PFZW en Kunstenbond
De Kunstenbond is intensief betrokken bij het tot stand komen van de pilot van Pensioenfonds Zorg en Welzijn. Pepijn ten Kate van de Kunstenbond: “Het product dat we hebben ontwikkeld, is in nauwe samenwerking tot stand gekomen met de zelfstandigen die werkzaam zijn in de kunst- en cultuursector.”

Voor veel problemen die zelfstandigen weerhouden om te sparen voor later, is een oplossing bedacht. Ten Kate: “Daarbij moet je denken aan een wisselend inkomen, de bijdrage van de opdrachtgever, flexibiliteit, gebruikersvriendelijkheid, transparantie en voldoende keuzemogelijkheden. Het product moet natuurlijk gaandeweg worden geperfectioneerd.”

“Deze pensioenvoorziening kan ertoe bijdragen dat veel zzp’ers in de culturele en creatieve sector toch besluiten iets te doen aan pensioenopbouw, zodat zij later niet alleen afhankelijk zullen zijn van een AOW of financiële ondersteuning vanuit de overheid.”

In een interview in het magazine van de Pensioenfederatie legt Jan Brands, directeur van Cultuurconnectie, uit hoe deze eerste pensioenvoorziening eruit gaat zien.

Paul: ‘Maak het ons niet onnodig moeilijk’

Paul (59) is kunstschilder en heeft zijn atelier in Aalsmeer. Hij leeft 30 jaar onafgebroken van zijn kunst en zit volgend jaar 35 jaar in het vak.

“Het is geen vetpot, maar van de verkoop van mijn schilderijen kan ik goed leven. Ik heb een duidelijke keuze gemaakt. Ik wil kunst maken en daar heb ik mijn leven op ingericht: geen gezin, geen dure auto, geen koophuis. Doordat ik mijn kosten zo laag mogelijk houd en elk jaar voldoende verkoop, kan ik het rooien. Ik heb ook een buffer voor ziekte en pensioen. Ik maak me boos over de nieuwe KOR, de verlaging van de zelfstandigenaftrek en de verplichte aov. We leven in een tijd van economische opleving en het kabinet zegt steeds dat het voor iedereen beter wordt. Na het zuur kwam het zoet. Dat is huichelachtig want wat zien we? Lastenverzwaringen voor mensen die al lastig kunnen rondkomen van hun vak! Deze maatregelen tasten onze positie keihard aan en raken ons direct in de portemonnee.

In politiek Den Haag heeft men geen idee welk effect ogenschijnlijk kleine maatregelen hebben en hoe het is om van een betrekkelijk laag en onzeker inkomen rond te komen. Het vraagt veel doorzettingsvermogen en creativiteit om als kunstenaar van je werk te leven. Maak het ons dan niet onnodig moeilijk. Ik vind dat we ons als georganiseerd beroepsveld veel meer moeten laten horen in de pers en in Den Haag.”

Schilderij van Paul Dikker

Paul leeft 30 jaar onafgebroken van zijn kunst.

Nora: ‘De achteloosheid van beleidsmakers is pijnlijk’

Beeldend kunstenaar Nora (67) haalt een inkomen uit de verkoop van haar kunst, lesgeven, workshops en vergoedingen voor vergaderingen bij de vakbond en adviescommissies. 

“De nieuwe KOR is een enorm dilemma. De kleine ondernemingsregeling was tot nu toe altijd een prettige regeling voor kleine zelfstandigen. De korting die je kreeg als je jaarlijks niet meer dan €1.345 aan btw moest afdragen vervalt. Dat scheelt mij zo’n €1.000,-. Een welkom bedrag waar ik onder meer mijn atelier van betaal. Juist de onderkant van de arbeidsmarkt wordt stevig gepakt. Het is een druppel in een emmer die al erg vol is. De achteloosheid van de beleidsmakers van ‘dat doen we even zo’ is pijnlijk. Het voelt alsof ze ons liever kwijt dan rijk zijn; het is gewoon pesten.

Kiezen voor een minimumbestaan is haalbaar dankzij de kortingsregelingen. Dat de KOR verandert, geeft enorme stress. Voor mensen zoals ik met een omzet van minder dan €20.000 per jaar komt er met de nieuwe KOR een btw-vrijstelling. Dat lijkt aantrekkelijk, maar is het niet. Als ik mijn bedrag exclusief btw ga factureren, dan valt die kleine winst weg. En stel dat ik toch net boven die €20.000 zit, dan betaal je alsnog het volle pond. Dus moet je er alles aan doen je inkomen onder de €20.000 te houden. Dat voelt weinig ambitieus. Bovendien heeft wel of geen btw invloed op mijn atelierhuur bij contractverlenging. Onder de nieuwe regeling zit ik met een fikse huurverhoging zonder btw-compensatie. Over keuzestress gesproken.”

Het atelier van Nora.

Frans: ‘Bang om zelfstandigheid te verliezen’

Frans (56) is beeldend kunstenaar en maakt vooral schilderijen. Een deel van zijn inkomen haalt hij uit lesgeven. De rest verdient hij met verkoop van kunst, projecten organiseren en honoraria.

“Ik red het de laatste tien jaar allemaal nét. En soms net niet. In dat geval betaal ik mijn ziektekostenverzekering van mijn spaargeld. Door te sparen en dankzij de erfenis van mijn moeder heb ik een buffer opgebouwd voor noodgevallen en pensioen. Die verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering zit me dwars. Omdat ik het zelf netjes heb geregeld, zou ik het onrechtvaardig vinden als ik nu een verplichte aov krijg aangesmeerd. Bovendien zou ik de premie waarschijnlijk niet kunnen betalen. Ja, van mijn opzij gezette geld. Ik zou dan interen op mijn pensioen. Dat is ironisch.

Alle maatregelen – de nieuwe KOR, de zelfstandigenaftrek, de verplichte aov – grijpen op elkaar in. Het begon met de btw-verhoging van 6 naar 9 procent, dat is gewoon een belastingverhoging! Het begin van een patroon, waarbij de druk op de zzp’er stap voor stap wordt opgevoerd. Als ik in de nieuwe KOR voor btw-vrijstelling kies, teken ik dan mijn vonnis? Zien ze me dan straks als hobbyist in plaats van zelfstandige? En heb ik dan helemaal geen recht meer op zelfstandigenaftrek? Dat is mijn grootste angst. Ik weet daarom nog niet wat ik doe met de KOR. Het wordt een rekensom. De overheid wil de groep zzp’ers doelbewust verkleinen, maar als kunstenaar ben je per definitie zelfstandige. Je kunt dit werk niet in loondienst doen. En nu worden we zwaar getroffen. Wij zitten aan de onderkant van de groep zelfstandigen.”

Lees in het artikel met belangenbehartiger Peter van den Bunder hoe de Kunstenbond denkt over de KOR, de zelfstandigenaftrek en de verplichte aov.

Teken de petitie voor een eerlijke zelfstandigenaftrek: 

1) Toepassen is een keuze, het is niet verplicht

Toepassing van de kleine ondernemingsregeling is niet verplicht maar vrijwillig. Zelf aanmelden voor de nieuwe regeling kan via de website van de belastingdienst. AIs je je voor 20 november 2019 aanmeldt, kun je de nieuwe regeling toepassen per 1 januari 2020. Wil je toch gewoon als ZZP’er wel btw blijven facturen en ook btw terug blijven ontvangen op je inkopen dan mag dat. Realiseer je dus dat je wat te kiezen hebt.

2) Wie zijn je klanten?

Zijn je klanten vooral particulieren of instellingen die toch geen btw kunnen terugvragen of verrekenen, dan is meedoen aan de nieuwe KOR mogelijk aantrekkelijk, geen btw-administratie is ook minder administratieve rompslomp.  Zijn je klanten zakelijke opdrachtgevers die de btw die jij in rekening brengt zelf ook weer verrekenen, dan kun waarschijnlijk je het beste blijven factureren. Anders loop je het risico dat je straks alleen nog maar de huidige prijs ex. btw in rekening kan brengen bij je klanten.

3) Kijk goed naar je omzet.

Kijk vooral ook goed naar je omzet en omzetverwachting, ligt die structureel onder of boven de omzetgrens van € 20.000,- dan is het makkelijk kiezen. Schommelt je omzet juist de € 20.000,- dan wordt het ingewikkeld en is het opletten geblazen. Bovendien telt niet alle omzet mee om de grens van € 20.000,- te bepalen. Lesgeven op een basisschool of omzet uit muzieklessen aan kinderen telt bijvoorbeeld niet mee. Bij twijfel: blijf gewoon factureren.

4) Maak een totaalafweging

Maak een totaalafweging. Waar heb je financieel, administratief en commercieel het meeste baat bij. Juist wel of geen btw? Wil je kiezen voor de vrijstelling maar ga je over de omzetgrens dan vervalt de vrijstelling en kan je pas na drie jaar opnieuw kiezen voor vrijstelling. Misschien kan of wil je een deel van je omzet verlonen, bijvoorbeeld via artiestenverloningen.nl Overleg desgewenst met je boekhouder. Bij twijfel: blijf gewoon factureren.

5) Denk na over de communicatie

Ga je je huidige praktijk veranderen? Denk dan niet alleen na over aanpassing van je administratie maar vooral ook aan de communicatie met je klanten. En als je toch gaat communiceren: is 1 januari ook geen mooie peildatum om je tarieven en/of je voorwaarden aan te passen?

Tot slot, wil je meer weten, check de site van de Belastingdienst. En neem met specifieke vragen contact op de helpdesk van Kunstenbond/NtB.

Drieslag

De hoogte van het tarief zegt iets over je marktpositie. Deze gedachte staat centraal in de kabinetsplannen. Minister Koolmees deelt de arbeidsmarkt voor zzp’ers in drieën, een onderkant, een bovenkant, en een grote middengroep daartussenin. Zo komt er een bodem, het wettelijk verplicht minimumtarief van €16,- per uur (prijspeil 2019). Boven de €75,- per uur wordt je op verzoek gevrijwaard van loonbelasting (soort VAR 2.0). Voor de middengroep tussen de €16,- en €75,- komt er een laagdrempelige digitale tool om de arbeidsrelatie te toetsen: de web-module. Opdrachtgevers beantwoorden vooraf een reeks vragen waar een opdrachtgeversverklaring uitrolt die enige duidelijkheid geeft over aard de arbeid: zelfstandig of werknemer. Vooral van belang dus als de opdracht veel op een baan lijkt. Die vraag blijft belangrijk, ook bij de groep van het minimumtarief, want als het een baan is geldt cao-loon of minimumloon. Het streven is om de nieuwe maatregelen op 1 januari 2021 in te laten gaan.

Eerlijke prijs

Het minimumtarief van €16,- per uur is afgeleid van het minimumloon (70% er van). Bijstandsniveau dus, netto beschikbaar maandinkomen iets boven de €1,000, -. Roept meteen de vraag op: waarom is het minimumloon geen ondergrens voor alle werkenden, wel zo simpel en solidair. Dan zou je uitkomen op een tarief van €25,- per uur. Het minimumtarief is excl. btw en kosten die horen bij de opdracht. Het wordt jaarlijks geïndexeerd. Belangrijk punt, want stilstaande tarieven hollen uiteindelijk je portemonnee flink uit.

Tijd = geld

Wat goed is aan het voorstel is een nadrukkelijke koppeling tussen tijd en geld. Geld en tijd lijken relatief makkelijk meetbaar, maar dat is het eigenlijk niet. Er wordt veel met vaste prijzen of bedragen gewerkt voor een les of een optreden. Toerekening van indirecte kosten is best lastig, net als toerekening van niet declarabele uren aan een tarief. Het wetsvoorstel gaat daarom uit van aannames, gebaseerd op praktijkonderzoek. Minister Koolmees komt zo op 1223 declarabele uren per jaar. Dat zijn 46 werkweken, 40 uur per week, 33% van de tijd niet direct declarabel. Daarbij komt een opslag van 15% voor indirecte kosten (zoals huur van les- of werkruimte), en een opslag voor ziekte en arbeidsongeschiktheid. Het is nuttig om je eigen situatie te vergelijken met deze aannames. Op de site van de kunstenbond staat een handige tool die je hiervoor kan gebruiken: de tarievenchecker.

Er komt een informatieplicht aan de opdrachtgever. Vooraf moet je het totaal te verwachten bedrag voor de klus opgeven, de kosten die daar bovenop komen (bijv. reiskosten), een inschatting van de uren en het uurloon. Een offerte wordt dus belangrijker. Achteraf moet je deze posten ook weer verwerken op je factuur. De opdrachtgever moet toetsen of uren en kosten redelijk begroot zijn en is gehouden tenminste het minimumtarief te betalen op straffe van boetes. Voor zakelijke opdrachtgevers geldt ook hoofdelijke aansprakelijkheid (dus niet voor particuliere opdrachtgevers). 

Of het een vloek of zegen wordt zal de tijd leren. Keerzijde van een minimumtarief kan zijn dat de drempel om nieuwe projecten te realiseren hoger wordt. Evengoed kan het gemak waarmee met een te lage prijs wordt gerekend worden doorbroken. Zakelijke opdrachtgevers zullen een veilige marge willen aanhouden om discussies, boetes en claims te vermijden. Voor opdrachten zonder budget betekent een minimumtarief een dwingende reden om geen schaamteloze vergoedingen meer te bieden of te accepteren. Een minimumtarief maakt Fair Practice concreet.

https://www.kunstenbond.nl/producten/77/tariefchecker

Betaalbaarheid voorop

De Kunstenbond zet als eerste in op de betaalbaarheid van een AOV-regeling. Zo pleiten we voor een ondergrens van 15.000 euro in de premiebetaling, wij vragen solidariteit van kapitaalkrachtige ZZP’ers met minder draagkrachtige zelfstandigen en van werknemers. Want uit de ledenraadpleging bleek voor het grootste deel maximaal 3-5% van het winstinkomen haalbaar is, voor de op een na grootste groep was dat 0 tot 2%. En daarnaast dat 74% de voorkeur geeft aan een verzekering voor alle werkenden.

Keuzevrijheid

Zelfstandigen hechten aan eigen regie, 75% van de respondenten wil keuzevrijheid behouden. Er moet dus een vrijstelling komen voor mensen die alternatieve mogelijkheden voor zichzelf geregeld hebben. De Kunstenbond wil langdurige arbeidsongeschiktheid verplicht verzekeren, die kosten kun je zelf niet goed dragen, en kortdurend vrijwillig. In het kort: de eerste twee jaar zelf bepalen, na twee jaar verplicht. Dat sluit aan bij de gedachte van een verzekering voor alle werkenden.

Toegankelijkheid

Wij willen een acceptatieplicht. Iedereen die werkt zou, ongeacht zijn of haar medische voorgeschiedenis toegang moeten hebben tot een betaalbare AOV-regeling, net zoals bij de ziektekostenverzekering.  Deze regeling zou bij voorkeur uitgevoerd moeten worden door de overheid (duidelijke voorkeur van 63% van de respondenten). Uitoefening van je eigen creatieve beroep staat voorop, wij bepleiten een regeling die uitgaat van beroepsarbeidsongeschiktheid, zeker voor de eerste twee jaar. Beoordeling en re-integratie moeten bovendien uitgaan van vertrouwen in plaats van wantrouwen.  

Kortom, de Kunstenbond zet in op een betaalbare AOV-regeling met acceptatieplicht waarbij het eigen beroep de basis vormt. Als iedereen meedoet, en je mag kiezen om de eerste twee jaar niet mee te doen, dan kan de premie relatief laag blijven. Daarbij willen we wel rekening houden met laagverdieners en stellen daarom dat dat er een ondergrens voor de premiebetaling.