Het blijft voor veel mensen lastig: praten over geld. Zo ook voor acteurs; want hoe weet je wat je waard bent? Mag je op je strepen staan? En zo ja, hoe doe je dat dan? Op maandagavond 4 april was de Kunstenbond te gast bij Acteursbelangen om het hierover te hebben.

Reinout Bussemaker, bestuurslid bij ACT- Acteursbelangen, trapte de avond af met een rondvraag onder de aanwezigen: welk dagtarief hanteren jullie? Ondanks behoorlijke onderlinge verschillen was de conclusie dat de deelnemers eigenlijk heel goed weten wat ze waard zijn, maar dat het een tweede was of je dat bedrag ook echt krijgt. Oftewel: hoe kunnen we met zijn allen gaan zorgen voor Fair Pay? Kunstenbond-belangenbehartiger Caspar de Kiefte en ACT-bestuurslid Christopher Parren waren aanwezig om hierover het een en ander uit de doeken te doen over solidariteit, de kracht van collectief onderhandelen en de hulpmiddelen die je hierbij kunt gebruiken.

Eigen verantwoordelijkheid vs. collectieve verantwoordelijkheid

Optrekken als collectief in een werkveld waarin iedereen voor zichzelf onderhandelt: het klinkt lastig. Toch is het het belangrijkste middel dat we hebben om de werkomstandigheden van alle werkenden in onze sector te waarborgen. Waar een individu er in een onderhandeling vaak kwetsbaar voor staat, kan een grote groep veel meer bereiken. Onderhandel je namelijk als individu, dan zal je altijd je eigen bestaanszekerheid voorop stellen; ook als die in dit geval afhangt van een onderbetaalde opdracht. Vorm je een collectief en besteed je de onderhandeling uit aan een vertegenwoordiger die zelf níet afhankelijk is van het werk in kwestie, dan kun je voet bij stuk houden. Zulke collectieve onderhandelingen kunnen uiteindelijk tot een cao leiden, waarin o.a. minimumtarieven in zijn vastgelegd waar een werk- of opdrachtgever niet onder mag gaan zitten.

Zo’n cao sloot de Kunstenbond al af voor alle theater- en dansgezelschappen in Nederland. Hoewel er nog geen cao voor film- en televisieacteurs bestaat, is de wens er wel om hier naartoe te werken. Maar zolang zo’n cao er niet is, zijn we afhankelijk van elkaar en onze onderlinge solidariteit. Alleen collectieve weigering van te lage tarieven zal namelijk tot een cultuuromslag leiden. Acteur Wil van der Meer, die ook deelnam aan het panel, schetste aan de hand van een anekdote dat het kan helpen om bij onderhandelingen te laten zien dat je daadwerkelijk nee durft te zeggen tegen een klus. Vaak blijkt dan achteraf dat jouw beoogde tarief wel degelijk tot de mogelijkheden behoort. Het kan ook voorkomen dat jij uiteindelijk een schappelijk tarief toegezegd krijgt, maar je erachter komt dat een collega op dezelfde set het met veel minder moet doen voor een soortgelijke rol. Het vergt moed en financiële bewegingsruimte, maar als iedereen in zo’n situatie uit solidariteit de opdracht terug zou geven zou de beoogde cultuuromslag een stuk dichterbij zijn.

Wat kun je zelf doen?

Het klinkt simpel: weet wat je waard bent, onderhandel daarnaar, doe niet mee aan de “race to the bottom” en wees solidair met je collega’s. Dat is echter makkelijker gezegd dan gedaan als je van je opdrachtgevers afhankelijk bent. Maak daarom gebruik van de hulpmiddelen onderaan deze pagina: de nieuwe spiekbrief voor acteurstarieven, de Kunstenbond tariefchecker en de DigiPACCT rekentool om een cao-loon naar een zzp-tarief om te rekenen.

Maar het belangrijkste advies: praat erover met elkaar! Maak het niet alleen bespreekbaar met je opdrachtgevers, maar ook met andere acteurs en creatieven.