Veel docenten in de kunsteducatie zijn er wel eens mee geconfronteerd: deeltijdontslag. Onze juristen krijgen vaak vragen over dit bijzondere fenomeen en hebben daarom voor jou de belangrijkste feiten op een rij gezet.
Mag ik zomaar worden ontslagen? Moet ik een vaststellingsovereenkomst tekenen? Kan ik bezwaar aantekenen? Het zijn veelgestelde vragen wanneer je te maken krijgt met deeltijdontslag. In dit artikel lees je wat je rechten (en plichten) zijn, of, en zo ja hoe je deeltijdontslag kunt voorkomen, en hoe een procedure bij de zogenaamde Sectorcommissie Ontslagvolgorde Kunsteducatie (SOK) werkt.
Let op: wanneer je valt onder een gemeentelijke arbeidsvoorwaardenregeling (CAR-UWO) dan geldt een andere regeling.
Juridisch kader
Deeltijdontslag is juridisch gezien een vreemde eend in de bijt. Wettelijk wordt de arbeidsovereenkomst namelijk als ‘ondeelbaar’ gezien. Dat betekent dat een werkgever een docent dus eigenlijk niet gedeeltelijk kan ontslaan. In de praktijk wordt er daarom vaak voor gekozen om wanneer er deeltijdontslag plaatsvindt, een docent volledig te ontslaan, waarop gelijktijdig een nieuwe, aangepaste arbeidsovereenkomst wordt aangeboden.
Vaststellingsovereenkomst of SOK?
Een deeltijdontslag kan op twee manieren tot stand komen. Je werkgever kan eenzijdig een ontslagaanvraag indienen bij de SOK of je kunt samen met je werkgever tot een vaststellingsovereenkomst komen.
De werkgever heeft er overigens belang bij om het niet tot een procedure bij de SOK te laten komen: niet alleen is de uitkomst onzeker, ook komen de aanzienlijke behandelkosten voor de procedure bij de SOK voor rekening van de werkgever.
Het is goed om te beseffen dat je niet verplicht bent om een vaststellingsovereenkomst te tekenen, ook wanneer je werkgever aangeeft het ontslag liever niet via de SOK te laten lopen.
'De dreiging van deeltijdontslag kan natuurlijk spanning veroorzaken. Wij kunnen je vanuit juridisch perspectief ondersteunen.' ~ Rogier Wennink, jurist Kunstenbond
Leegstand en autonome daling
Voordat je werkgever over kan gaan tot deeltijdontslag moet er sprake zijn van ‘leegstand’. Wie in de cao Kunsteducatie zoekt naar deze term komt al snel terecht bij hoofdstuk 13B. Onder artikel 13B:3 is de specifieke regeling voor deeltijdontslag opgenomen. Daarin staat onder meer het begrip ‘autonome daling’. Jouw leegstand moet namelijk zijn ontstaan door autonome daling van het aantal cursisten. Wat dat betekent, vind je terug in de cao: “verminderde werkgelegenheid (leegstand) van een docent als gevolg van minder belangstelling van cursisten voor een activiteit van de betreffende docent”. Die leegstand moet zowel structureel zijn, maar er moet door de werkgever bij de toedeling van lesuren/leerlingen in de periode voorafgaand aan de autonome daling ook zorgvuldig zijn gehandeld.
Toetsing
Wat ‘zorgvuldig handelen’ precies inhoudt, is door de SOK nog niet volledig uitgewerkt. De volgende voorbeelden zouden echter een voorbeeld kunnen zijn van onzorgvuldig handelen:
- Je werkgever huurt extra docenten in (bijvoorbeeld op ZZP-basis) terwijl jij nog ruimte voor nieuwe leerlingen hebt;
- Er worden belangrijke PR-activiteiten gestopt waardoor de leerlingeninstroom sterk afneemt;
- Er zijn nog andere medewerkers die eigenlijk eerst in aanmerking zouden moeten komen voor ontslag (docenten met een tijdelijk contract, oproepkrachten of ZZP’ers).
Het is belangrijk dat je altijd eerst zelf nagaat of er sprake is van leegstand en of die leegstand in aanmerking komt voor deeltijdontslag. De SOK zal dit namelijk ook toetsen bij een eventuele ontslagaanvraag.
Voorkomen is beter dan genezen
Mocht je geconfronteerd worden met leegstand dan is het verstandig om hierover in gesprek te gaan met je werkgever. Er mag van je werkgever worden verwacht dat hij zich inspant om deeltijdontslag te voorkomen, bijvoorbeeld door het aanbieden van andere passende werkzaamheden, scholing of een andere functie. Van jou wordt verwacht dat je, om deeltijdontslag te voorkomen, op redelijke eisen van je werkgever ingaat. De SOK zal toetsen of jij en je werkgever zich voldoende hebben ingespannen om het ontslag te voorkomen.
De gevolgen van een deeltijdontslag
Wanneer de SOK je werkgever toestemming geeft voor het deeltijdontslag (of je gaat akkoord met een vaststellingsovereenkomst), heb je in principe recht op de wettelijke transitievergoeding (of eigenlijk beëindigingsvergoeding wanneer je een vaststellingsovereenkomst tekent). Let erop dat je als docent via een procedure bij de SOK dus eigenlijk nooit slechter af bent.
Daarnaast is het belangrijk om na te gaan of je in aanmerking komt voor een werkloosheidsuitkering (WW). In beginsel heb je recht op een WW-uitkering wanneer je meer dan 5 uren per week verliest (of meer dan de helft van je volledige arbeidsomvang). Deeltijdontslag kan echter ook verleend worden voor minder dan vijf uur. Aangezien er in de cao Kunsteducatie niet langer een loongarantieregeling is opgenomen voor ontslagen minder dan 5 uur, is het in die situatie dus extra belangrijk om het deeltijdontslag te laten toetsen door de SOK. En ja, ook wanneer je op basis van een vaststellingsovereenkomst (deeltijd)ontslag krijgt, is het in beginsel mogelijk om in aanmerking te komen voor een WW-uitkering.
Wat kan de Kunstenbond voor mij doen?
Wanneer je geconfronteerd wordt met leegstand kan dat veel spanning geven. Als lid van de Kunstenbond heb je recht op een aantal uren kosteloze juridische bijstand (hoe langer lid, hoe meer uren). Onze juristen kunnen je helpen bij vragen omtrent deeltijdontslag. Indien nodig kunnen we samen met jou onderhandelen over een fatsoenlijke beëindigingsvergoeding, je ondersteunen bij het controleren van een vaststellingsovereenkomst, of staan we je bij indien de ontslagaanvraag via de SOK verloopt. Ook bij eventuele vragen omtrent een werkloosheidsuitkering kunnen we je helpen, bijvoorbeeld wanneer je wilt starten als ZZP’er of dat al (gedeeltelijk) bent.
Rechtshulp
Bel voor meer informatie onze juridische helpdesk (elke werkdag bereikbaar tussen 13.00 uur en 17.00 uur) op telefoonnummer: 020-2108052 of stuur een mail naar juridischadvies@kunstenbond.nl.
Tekst Rogier Wennink
Beeld Susan Yin op Unsplash