Haagse politici hebben zomervakantie. Afgelopen week vonden met het cultuurdebat en het zzp-debat, in de Tweede Kamer twee vergaderingen plaats die van groot belang zijn voor de toekomst van de creatieve en culturele sector. Er stonden veel interessante moties op beide agenda’s. De resultaten waren deels extreem zorgelijk, maar ook deels hoopgevend. We zetten een aantal hoogte- en dieptepunten op een rij.
Prinsjesdag komt voor velen te laat
In het debat bleek dat de belangrijkste beslissingen over mogelijk nieuwe aanvullende steunmaatregelen pas op Prinsjesdag (de derde dinsdag van september) bekend zullen worden. We beseffen dat er veel zzp’ers in de sector momenteel niet veel verder kunnen denken dan de zomer. Mensen zitten met de handen in het haar omdat ze tussen wal en schip van verschillende noodmaatregelen vallen of omdat ze het financiële gat tussen hun vaste lasten en de minimale tegemoetkoming aan zzp’ers niet langer kunnen dichten omdat ze deze hele zomer geen werk en dus geen inkomsten hebben. Dat de politiek het uitstelt om ons te hulp schieten tot ná hun (royaal doorbetaalde, maar heus ook verdiende) zomervakantie is voor ons moeilijk te bevatten. Helaas is dat grotendeels wel aan de hand, de acute noodhulp voor zzp’ers (die tussen-wal-en-schip vallen en de groeiende groep die het met de beperkte generieke maatregelen niet langer kan rekken) blijft voorlopig uit.
Grote stappen gezet voor zzp’ers
Als we verder vooruit kijken beweegt de politiek een grote stap onze kant uit. De crisis lijkt wel degelijk bij te dragen aan het besef in Den Haag dat de culturele zzp’er in een bijzonder kwestbare positie verkeert en dat maatwerk nodig is. Een boodschap die wij in onze lobby al jaren op de vaandel hebben staan.
Korte recap: Wij streden al voor collectieve afspraken voor zelfstandigen toen Kunstenbond nog FNV Kiem was en we met het Kiem-arrest het Europees gerechtshof aan onze zijde kregen om de vele schijnzelfstandigen in de cultuursector van een eerlijke beloning te voorzien. Door deze uitspraak is in heel Europa de discussie over de onrechtvaardigheid van het verbod op collectief onderhandelen voor zzp’ers in een stroomversnelling gekomen. De Kunstenbond heeft eerder al gezorgd voor een motie (Ellemeet/Asscher) die mogelijk heeft gemaakt dat de creatieve sector als proeftuin mag dienen.
In het afgelopen zzp-debat werden enkele moties aangenomen die dit nog eens extra onderstreepten. Dit stemt ons voorzichtig optimistisch.
- Op initiatief van Groen Links maant de Kamer het ministerie een onderzoek in te stellen naar de penibele positie van zzp’ers in de cultuursector sinds de corona-crisis. Platform ACCT, waar Kunstenbond en Creatieve Coalitie onderdeel van zijn, wordt betrokken bij de uitwerking hiervan.
- Dankzij PvdA wil de Kamer erop toezien dat sectoren gebruik maken van de mogelijkheid tariefafspraken vast te leggen voor zzp’ers. Voor het einde van dit jaar wil men weten hoe vaak dit gebeurt en hoe men de eventuele belemmeringen wil opheffen, wanneer dat onvoldoende het geval blijkt te zijn.
- 50Plus doet daar nog een schepje bovenop door de Kamer in meerderheid de uitspraak te laten doen dat het mogelijk moet zijn sectorale tariefafspraken algemeen bindend te verklaren. Zoals eerder dit jaar gebeurde bij onze cao Toneel & Dans. Dit is een grote stap richting een realisering van Fair pay, de race naar de bodem waarin zzp’ers in onze sector vaak terecht komen wordt hiermee de kop in gedrukt.
- Fair practice blijft leidend in gesubsidieerde cultuur dankzij een motie van D66 en PvdA. Dit punt klinkt sommigen gek in de oren; er is geen geld, hoezo fair pay? Maar laat ons door deze crisis geen grotere stap terugzetten dan noodzakelijk is. Laat ons hiervan leren dat wij nooit meer in deze situatie willen belanden: fair practice is het nieuwe normaal.
Er is nog een hoop werk aan de winkel
Voorzichtig optimistisch op de middellange termijn, maar enorm bezorgd over de kaalslag die nu in de sector plaatsvindt. De braindrain in de sector, mensen die massaal ander werk zoeken omdat ze niet rond kunnen komen, Fonds Podiumkunsten die veel aanvragen niet kan honoreren vanwege een gedecimeerd budget, duizenden zzp’ers die maar tussen wal en schip blijven vallen ondanks de verschillende aanscherpingen van noodmaatregelen, door de sector opgetuigde noodfondsen die onvoldoende aangesproken worden omdat de vrees bestaat dat gemeentes die verrekenen met de nood-uitkeringen. Er is nog een hele hoop werk te doen. Wij gaan voorlopig niet op vakantie en strijden door!