Jarenlang werden de freelance koorleden bij NO&B structureel onderbetaald, totdat ze zich verenigden en uitspraken over de ongelijke behandeling en beloning van freelance koorzangers ten opzichte van hun collega’s in vaste dienst.
Kunstenbond kon, dankzij deze moedige club, na drie jaar van moeizame gesprekken en anderhalf jaar onderhandelen over de cao, een historisch akkoord sluiten met de werkgever.
Gelijk werk, gelijk loon
Tot voor kort kregen de ‘extra koorleden’ van de Nationale Opera, een groep die twee derde van het totale aantal koorleden van de opera omvat, slechts de helft betaald van wat hun collega’s in loondienst verdienden. Een voor de cultuursector helaas klassiek voorbeeld van freelancers die in een schijnzelfstandige constructie geforceerd werden. Met de huidige cao afspraken, die met terugwerkende kracht gelden vanaf januari 2021, bouwen de freelance koorleden pensioen op, ze krijgen doorbetaald bij ziekte en bij roosterwijzigingen en kunnen aanspraak maken op ww. Ook het uurtarief gaat flink omhoog.
Freelancers verenigd
Bij de freelancers speelde in 2016 al onvrede over de ongelijkheid tussen collega’s die hetzelfde werk deden. In gesprek met Ntb en toenmalig FNV Kiem, waarvan Kunstenbond in 2017 is afgesplitst, werd al snel duidelijk dat ze op deze manier geforceerd schijnzelfstandig aan het werk waren en hun onvrede terecht was. Toen Pepijn ten Kate in 2017 namens de Kunstenbond betrokken werd bij de cao NO&B, kwam de zaak in een stroomversnelling. Verbolgen over de slechte positie van de freelancers die hij aantrof, bestookte hij de leiding van de opera ruim een jaar met brieven over de schijnconstructie die de opera had ingericht. Buiten enkele moeizame gesprekken met de directie kwam er weinig beweging in de houding van de werkgever.
De gesprekken tussen Kunstenbond en de koorleden leverden wél steeds meer op. Het verenigen van de freelance koorleden had inmiddels mede geleid tot een grotere beweging van freelance musici in Nederland; Platform voor Freelance Musici, sindsdien een belangrijke samenwerkingspartner van Kunstenbond. Twee jaar geleden schreven de leden van het extra koor gezamenlijk een intern stuk waarin ze de leiding van de opera opriepen binnen vijf jaar tot gelijke betaling aan de vaste koorleden te komen. De toen net aangetreden artistiek leider reageerde niet onwelwillend op deze oproep, maar de Nationale Opera kwam naar smaak van de Kunstenbond alsnog veel te langzaam en vrijblijvend in beweging.
Rechtszaak afgewend
Volgens de Kunstenbond schoof de werkgever, die de fair practice code op dat moment al ondertekend had, al tijden willens en wetens risico’s af op de freelancers om de eigen kosten te drukken. Kunstenbond daagde de Nationale Opera daarom in november 2019 voor de rechter.
Naar aanleiding van de dagvaarding bewoog de werkgever stukje bij beetje richting eerlijke beloning. Maar er was nog anderhalf jaar onderhandeling voor nodig om te komen waar we nu zijn.
Met deze nieuwe cao is de rechtszaak afgewend. En jaren moeizaam onderhandelen, een wisseling van het management bij de opera en veranderingen in de wetgeving, is het ons gelukt om zonder rechtszaak en met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2021 te komen tot gelijke beloning van vast en freelance.
leden unaniem akkoord met Nieuwe cao NO&B
Kunstenbondleden hebben ingestemd met het principe akkoord voor de nieuwe cao NO&B. De instemming was bijna unaniem (één lid stemde blanco). Daarmee is de collectieve arbeidsovereenkomst per januari 2021 een feit.
Het heeft erg lang geduurd voor we hiertoe kwamen, maar Kunstenbond, het Platform voor Freelance Musici en de moedige freelancers zijn bijzonder trots op het resultaat.