Van freelance choreograaf tot burgemeester. Ruud Nederveen (63) heeft een indrukwekkend CV. Daar komt de functie van voorzitter van de Creatieve Coalitie bij. “Daarin komen alle ervaringen samen. Honderdmaal dank dat ik dit mag doen.” Wat wil hij? Wat is zijn boodschap? En vooral: wat heeft hij met kunst en cultuur? Een gesprek met de nieuw gekozen voorzitter.

‘Gisteren zag ik Carmiggelt

en het leek zowaar wel dat hij gelukkig was

Wat heerlijk voor Simon

maar wat verschrikkelijk voor de kunst’

In het gesprek met Ruud Nederveen haalt hij dit gedicht van Gerard Reve aan. “Het is zo’n misvatting dat kunstenaars een armoedig leven moeten leiden om tot mooie kunst te komen. Dat je alleen kunt floreren bij een ellendig bestaan op een zolderkamertje achteraf. Dat geromaniseerde beeld is fout en voorbij. En als het niet voorbij is moeten we ons haasten. Als samenleving moet je je eigen gidsen behoorlijk financieren. Links of rechtsom. Dat moet je met elkaar willen. Kunst en cultuur is een onmisbare factor van een vitale samenleving.”

Nederveen praat gepassioneerd, schaterlacht tussendoor om vervolgens weer ernstig te klinken. Afgelopen september werd hij door 22 beroeps- en belangenverenigingen unaniem gekozen tot nieuwe voorzitter van de Creatieve Coalitie. “Een enorme eer dat ik dit mag doen”, zegt hij erover. Het samenwerkingsverband komt op voor de belangen van culturele ondernemers. Het gaat vooral om eerlijke beloning (fair pay), gedragscode (fair practice) en delen in opbrengsten (fair share). Nederveen maakt nu een kennismakingsronde langs alle verenigingen.

U heeft beeldhouwen gestudeerd, bent choreograaf geweest en hebt talloze functies in de sector gehad. Wat heeft u met kunst en cultuur?

“Twee onderwerpen lopen als een rode draad door mijn leven: kunst en openbaar bestuur. Dat komt bij de Creatieve Coalitie samen. De interesse voor kunst werd al vroeg gewekt. Op de middelbare school, een oud seminarie, kreeg ik zeven creatieve vakken. Er was een volledig geoutilleerd theater met drie grote producties per jaar. Op mijn 23ste wilde ik choreograaf worden, zonder dat ik kon dansen. Ik heb dansgrootheden gebeld met de vraag of dat eigenlijk wel kon. Uiteindelijk ben ik een maillot gaan kopen en deed ik auditie bij de Rotterdamse Dansacademie. Ik vind het de moeite waard om paden te bewandelen die niet zijn platgetreden. Zo zijn er meer dingen gegaan in mijn leven.”

Wat is volgens u de waarde van kunst?

“Ik kom uit een omgeving waar kunst de ruimte mooier maakt, waar we met vijf kinderen aan tafel debatteerden over actuele onderwerpen, waar mijn vader de kwaliteit van de argumentatie bewaakte. Als puber zag ik thuis en op school al snel de waarde in van kunst. In de kunst openbaren zich de eerste tendensen van veranderingen in de samenleving. Kunstmakers zijn de gidsen van onze maatschappij. Kunst is de spiegel waarin de samenleving zich vernieuwt.”

Waarom zei u Ja tegen Creatieve Coalitie?

“Over de grote kunstbezuiniging van 500 miljoen heb ik mij zo onwaarschijnlijk boos gemaakt. Als je door je oogharen kijkt, zie je dat het productieniveau van makers niet is afgenomen. De rekening is bij hen terecht gekomen! Zij willen zo graag maken, dat ze het voor minder zijn gaan doen. Mensen uit het kunstenveld hebben de handen ineen geslagen en zeiden: ‘Als wij een deuk in een pak boter willen slaan, moeten we ons verenigen’. En nu zocht deze club een woordvoerder. En ja, hier zit ik… Unaniem zeiden ze: ‘We gaan het doen met Ruud’. Dat ontroerde me. Honderd keer dankjewel dat ík dat mag zijn. Zo erg als dat het nodig is, zo eervol vind ik het om te mogen doen. Snap je?”

 

En de musici zitten daar voor Jan Doedel onder het mom van ‘het is goed voor je CV’. Dat moet afgelopen zijn.

En waarom bent u de juiste voorman voor deze coalitie?

“Ik kan goed luisteren. In het politiek openbaar bestuur heb ik altijd veel voor elkaar gekregen omdat ik het algemeen belang goed kan formuleren. Soms bereik je het met de verleiding en soms met de zweep. Je kiest het wapen met de meeste slagkracht van dat moment. Ik zie de kunstsector niet snel het Haagse Malieveld vullen. Keiharde methoden werken meestal niet. Maar we moeten ervan af dat makers hun kunst voor noppes maken. De instellingen die gratis werk afnemen, moeten we over de knie leggen. Dat freeriden moet je als instelling niet willen. Er zijn lunchconcerten waar iedereen betaald krijgt, behálve de musici. De kassajuffrouw, de garderobedame en de technici van het licht en geluid. En de musici zitten daar voor Jan Doedel onder het mom van ‘het is goed voor je CV’. Dat moet afgelopen zijn. Het is treurig!”

Makers krijgen vaak te horen: voor jou tien anderen.

“We zijn professionals! Onderdeel van een professionele praktijk is dat je naar prestatie wordt gehonoreerd. Fair pay. En tegelijkertijd moet een concertzaal deze gratis praktijken niet eens willen! Het is je eer te na om op deze wijze de programmering te vullen. Hou daarmee op, ga weg!”

Eerlijk, we zijn dit toch met z’n allen gewend geraakt in de kunst- en cultuursector.

“Omdat kunstmakers vanuit hun natuur dingen doen die onwaarschijnlijk leuk zijn! Door de enorme bezuinigingsronde is er in de sector een disbalans ontstaan: de maakdrift was groter dan de drift om het huishoudboekje op orde te houden. Dan maar iets minder betalen en met iets minder genoegen nemen. Maar dat is heel raar. Tegen een stratenmaker zeggen we nooit: ‘Leg jij eens gratis stenen omdat je het zo leuk vindt’. In de Middeleeuwen behoorden kunstenaars tot de ambachtslieden. De inkomensvoorziening was toen beter geregeld dan nu.”

De Creative Coalitie wil door gezamenlijkheid de positie van makers blijvend verbeteren op de arbeidsmarkt. Wat zijn uw voornaamste uitdagingen?

“Fair pay, fair practice en fair share. En de handhaving daarvan. Het is een grote kans om dit nu echt goed te regelen. Het politieke klimaat is ideaal; we hoeven belangrijke spelers niet meer te overtuigen van de urgentie.

Maar ik ben nu vooral goed aan het luisteren wat de 22 verenigingen willen. Zij praten al een tijdje met elkaar en ik kom er plots in. Ik moet eerst op hun vlieghoogte komen. Ik wil horen waar de shit is en waar de lol. Wat vinden zij het belangrijkste? Ik zie de creatieve coalitie als een netwerk waarvan de agenda van onderop bepaald wordt. Ik wil wel vanuit mijn ervaring suggesties doen, maar ik luister toch vooral naar wat de groep wil. Ik heb een draagvlak van ze nodig om het te kunnen doen. Ik representeer ze en vocaliseer alleen wat er bij ze leeft. Rond kerst wil ik weten welke vliegrichting we opgaan. De hartelijke ontvangst en de openheid van iedereen maakt het mogelijk om keihard aan de slag te gaan.”

Tekst Merijn van Grieken
Foto’s Christine van Rooijen

CREATIEVE COALITIE
22 verenigingen die zich samen inzetten voor betere arbeidsomstandigheden van makers, vrije beroepsbeoefenaars en werknemers in de creatieve sector. De Kunstenbond is hier één van en penvoerder.