Beeld: Ellen Faber
Misstanden in de podiumkunstensector lijken aan de orde van de dag. Afgaande op de meldingen die wij binnenkrijgen in het kader van #unfairpractice, maar ook terugkijkend op de #MeToo beweging en de beperkte structurele veranderingen die daar op volgden. De laatste tijd is er veel media aandacht voor dit onderwerp, is er verandering op handen?
Sommigen spreken zich uit, angst voert de boventoon
Financieel Dagblad publiceerde laatst een artikel getiteld “De passie voor het podium maakt het vak kapot“, waaraan naast de Kunstenbond verschillende mensen uit de sector een bijdrage leverden. Aan de hand van klinkende quotes werd duidelijk wat er speelt. Margriet van der Linden kaartte enkele dagen later in haar talkshow M op NPO 3 dezelfde misstanden aan. In alle gevallen komen in de media enkelingen aan het woord die zich dureven uitspreken met rake woorden. Kunstenbond vindt het belangrijk dat mensen hun nek durven uitsteken en gaat graag het gesprek aan met diegenen die dat durven. We maken ons ernstige zorgen over de gang van zaken in de podiumkunsten en het gebrek aan verandering nadat er zoveel schandalige verhalen komen bovendrijven.
Parallel met orkesten
Bovenstaande gevallen gaan vooral over de acteurswereld, maar de omstandigheden waarin klassieke musici aan het werk zijn hebben veel raakvlakken. Zoals bijvoorbeeld blijkt uit de recente aandacht voor onderbetaling van freelance musici en het veelzeggende ‘voor jou tien anderen’. Vorige zomer hebben we veel schrijnende verhalen gehoord over machtsmisbruik binnen orkesten in het kader van #MeToo. Als je kijkt naar de betrokken partijen lijkt er maar weinig te zijn veranderd.
Vorig jaar was Kunstenbond betrokken bij de oprichting van Mores.online, voor omgewenste omgangsvormen in de culturele sector, waar slachtoffers formele klachten kunnen indienen.
Naam veranderen en doen alsof het nooit gebeurd is
De zaak Gosschalk bij Kemna casting, waar in het kader van #MeToo grootschalig machtsmisbruik aan het licht kwam, lijkt bijvoorbeeld maar weinig impact te hebben. Het castingbureau heeft, nadat er een hoop actrices zich durfden uit te spreken over wat voor vreselijks hen is overkomen, publiek afstand genomen van de hoofdpersoon, de naam van het castingbureau veranderd naar Post Castelijn en daarmee was de kous af. Ondertussen werden de bij het castingbureau ingeschreven acteurs overgeheveld in deze nieuwe firma en gingen de zaken gewoon door. Zonder enig bericht aan de acteurs in hun bestand over de schandalen die aan het licht zijn gekomen. Het bureau is zo goed als monopolist, als je leuke rollen wil heb je het maar te slikken.
"Als acteurs zouden klagen, zouden wij dat serieus nemen." ~ castingbureau Post Castelijn, voormalig Kemna casting, in het artikel van FD
In gesprek met een dappere actrice
In het eerder genoemde FD artikel, waaraan ook de Kunstenbond haar bijdrage leverde, werd duidelijk hoe het toe gaat in de sector. Op maandag 27 mei sprak actrice Marthe-Geke Bracht, bekend van o.a. “Volgens Robert en Volgens Jacqueline (geschreven door Maria Goos), zich uit bij M op NPO-3 over de misstanden in de wereld van film, theater en TV, als het gaat om eerlijke beloning en behandeling.
De Kunstenbond sprak met haar. Een gesprek waaruit duidelijk blijkt hoe haar e-mail die zij destijds stuurde over de misstanden in de wereld van acteurs werkelijkheid is. Wij vinden dit een overduidelijke opsomming van praktijken die we niet moeten willen. Angst voert de boventoon. Niemand durft er iets van te zeggen, want de taart moet verdeeld worden met veel collega’s; en stel, je hebt geen werk meer!
Een pijnlijke en veelzeggende e-mail
“Dat gastregisseurs op de toneelacademie het bed deelden met studentes en de ochtend erna vrolijk konden beslissen in de docentenvergadering of het desbetreffende meisje wel of niet de opleiding moest verlaten. Toen ik opmerkte dat ik dat niet gezond vond werd ik weggezet als ‘preuts’, opmerkelijk genoeg net zoiets als Job jaren later gezegd zou hebben tegen de jongens die niet uit de kleren wilden.”
– een fragment uit de e-mail.
We vinden het heel waardevol dat we de e-mail mogen delen. Het is een pijnlijk maar belanrijk verhaal dat je meeneemt in de manier waarop machtsmisbruik vanaf het prille begin van een carrière verweven is met het acteursbestaan.