Er komt 80 miljoen structureel geld bij voor cultuur. Marten en Oopjen hebben hun werk gedaan. Alexander Pechtold bedankt! Wat te denken geeft: het kabinet heeft het vooral over cultuur, kunst wordt niet genoemd. Veel maatregelen zijn nog niet goed uitgewerkt. Goed opletten dus dat het geld niet verdwijnt in de zakken van busbedrijven die vanuit het land schoolklassen naar het Rijksmuseum gaan vervoeren.
Het regeerakkoord is een compromis
D66 sleept het geld binnen, het geld gaat naar monumenten en erfgoed, de stokpaardjes van CDA en ChristenUnie en VVD stelt de politieke erfenis van Halbe Zijlstra veilig: “De culturele sector is er, na een periode van flinke hervormingen, in geslaagd om nieuwe geldstromen, nieuw publiek en verrassende samenwerkingsvormen te vinden”. Met deze zin ontkent het akkoord de problemen in onze arbeidsmarkt. Werkenden betalen de prijs. Breed erkend in het veld en daarbuiten. Zeer pijnlijk.
Kunst en creativiteit meer waarderen
Gelukkig ligt er met ‘Passie Gewaardeerd‘ een stevig advies met samenhangende maatregelen die nodig zijn om dat weer recht te trekken. De arbeidsmarktplannen uit het regeerakkoord bieden ook ruimte voor kunstenaarsbeleid. Al met al een schone en stevige taak voor de sector en de Kunstenbond om die ruimte ook echt te claimen. Fair practice gaat niet vanzelf, we moeten kunst, kunstenaars en kunstdocenten weer leren te waarderen.
Kansen voor de arbeidsmarkt creatieve sector
Het kabinet is op zoek naar een nieuwe balans op de arbeidsmarkt en neemt zelf het voortouw: “We zien uit naar de samenwerking met sociale partners, die vanuit hun verantwoordelijkheid eveneens stappen kunnen zetten voor een eerlijker arbeidsmarkt.” Wij zien hier ruimte voor de Kunstenbond, de werkgeversfederatie Cultuur, en de Federatie Dutch Creative Industries om het SER/Raad voor Cultuur advies ‘Passie Gewaardeerd’ uit te voeren. De Kunstenbond gaat alles op alles zetten om een groot deel van die 80 miljoen via ‘fair practice’ en andere maatregelen in te zetten om de zorgwekkende positie van werkenden in de creatieve sector daadwerkelijk te verbeteren. We willen niet alleen de koek vergroten, maar de koek ook eerlijker verdelen.
Zzp’er: faciliteren waar het kan, beschermen waar het moet
Komt er dan eindelijk een doorbraak in het denken over zzp’ers op de arbeidsmarkt? Wat wij altijd al riepen: je moet zzp’ers beschermen en faciliteren. Goed voor onze sector met veel zzp’ers zeker als ‘fair practice’ de norm wordt. Werknemers mogen hier niet de dupe van worden, daar waar sprake is van een vaste baan, moet dat ook zo blijven. Zzp’ers mogen geen breekijzer zijn om werknemersrechten te versoberen. Wij pleiten dan ook voor cao’s die voor alle werkenden gelden. Een stap in de aanpak van schijnzelfstandigheid is het invoeren van een minimum tarief voor zzp’ers. Tegelijkertijd krijgen zelfstandigen ruimte om te ondernemen waarbij economische zelfstandigheid en het terugdringen van uitwassen voorop staat.
Wet DBA gaat op de schop
Er komen drie groepen zzp’ers. Werk je drie maanden voor dezelfde opdrachtgever en ligt je tarief omgerekend onder 125% van het minimumloon, dan heb je recht op een baan. Specialisten met een tarief van minstens €75,- die zich onderscheiden van werknemers, of die voor bepaalde tijd (maximaal een jaar) een opdracht doen zijn automatisch zelfstandigen. En dan is er de tussencategorie. Een grote groep. Voor deze groep volgt er een geautomatiseerde VAR 2.0, een webmodule. Daar rolt een opdrachtgeversverklaring uit. Vormgeving van de oplossingen moeten de sectoren in overleg oppakken. Ook daar zullen we knokken voor een goede oplossing voor alle werkenden. Voorlopig blijft het huidige gedoogbeleid van kracht.
Collectief onderhandelen voor alle werkenden
Het is niet uit te leggen dat je in een cao wel afspraken mag maken voor werknemers en schijnzelfstandigen, maar niet voor zelfstandigen. Dat moet anders! Het regeerakkoord biedt concreet nog geen gelegenheid voor sociale partners in de culturele sector om te experimenteren door het bereik van de collectieve arbeidsvoorwaardenregelingen uit te breiden naar de zelfstandige creatieven. Dat terwijl vakbonden en werkgevers, de SER en Raad voor Cultuur en een meerderheid in de Tweede Kamer(!) dit nadrukkelijk wel bepleiten. Des te vreemder is het dat voor de landbouwsector al wel een uitzondering is gemaakt op de Mededingingswet. Het kan dus wel!
Werkgevers krijgen meer ruimte, werknemers moeten sterker worden
De rechter krijgt meer vrijheid bij beoordeling van ontslag, de transitievergoeding gaat omhoog. Dat is nadelig voor mensen met veel dienstjaren, gunstiger voor mensen met korte contracten. Wij maken ons grote zorgen over oudere werknemers als die langs de kant komen te staan, dat moet beter en eerlijker. Het kabinet wil meer aandacht voor maatwerk keuzevrijheid en duurzame inzetbaarheid. Flexibilisering van arbeidsvoorwaarden heeft werknemers in het verleden weinig goeds gebracht. Kleine werkgevers (minder dan 25 werknemers) hoeven in plaats van twee jaar maar één jaar loon door te betalen. Het is mooi dat het midden- en kleinbedrijf (het gros van de bedrijven in de creatieve sector is MKB) een steuntje in de rug krijgt, maar werknemers en zzp’ers moeten daar ook van meeprofiteren. Ook de aansporing om de lonen te verhogen is mooi, maar dat gaat niet vanzelf. Drie ontwikkelingen om boven op te zitten. Dat vraagt om een sterke vakbond. Word lid!
Cultureel ondernemerschap onduidelijk voor de creatieve sector
Het kabinet lijkt een scherpere afbakening te willen maken tussen commerciële activiteiten en diensten van algemeen belang. Hoe dat past in en wat dat betekent voor het pad van het cultureel ondernemerschap waar instellingen op zijn gestuurd is nog een raadsel. Er komt meer ruimte voor innovatie binnen MKB-bedrijven, het topsectorenbeleid krijgt meer focus. Creativiteit is onlosmakelijk verbonden met innovatie, maar die kans moet dan wel benut worden.
Kunstvakonderwijs blijft punt van aandacht
Cultuureducatie is een erkend middel om publiek te interesseren voor kunst en cultuur: jong geleerd, oud gedaan. In het regeerakkoord staat dat “instrumenten om in te grijpen bij opleidingen die studenten onvoldoende voorbereiden op de arbeidsmarkt.” Die kunnen leiden tot bezuinigingen en uitholling van het kunstvakonderwijs. Eerder gaven de VVD en de Christen Unie te kennen voor 100 mln. respectievelijk 50 mln. te willen bezuinigen op het kunstvakonderwijs.
Belastingherziening betekent afbouw zelfstandigenaftrek
Er komt een grote belastingherziening. Van vier schijven inkomstenbelasting gaan we terug naar twee. Een basistarief van 36,93% en een toptarief van 49,50%. De zelfstandigenaftrek volgt het ritme van de hypotheekrenteaftrek en verdwijnt op termijn. De hypotheekrente gaat vanaf 2020 stapsgewijs met 3% per jaar naar het basistarief van 36,93%. De kortingen op de te betalen belastingen zoals de algemene heffingskorting en de arbeidskorting gaan omhoog. Wat dit per saldo voor de netto-inkomens betekent is nog moeilijk in te schatten. Volgens kabinet en planbureau CPB gaat iedereen erop vooruit. Maar even vrolijk stelt het CPB “bij een concretere invulling kunnen de effecten afwijken”. Nog niet in te schatten dus. We houden de ontwikkelingen scherp in gaten. Als de gevolgen voor ons negatief zijn zullen we in Den Haag aan de bel trekken.
Kaartjes en kunst worden duurder
Het lage btw-tarief gaat van 6% naar 9%. Eerste schattingen laten een negatief effect zien, maar hoe dit werkelijk gaat uitpakken is onduidelijk. Wel een punt van aandacht. Hogere toegangsprijzen verhouden zich slecht tot de opdracht meer publiek te bereiken. Via de FNV en platform BKNL doet de Kunstenbond mee aan een gezamenlijke protestactie. Teken hier tegen de btw-verhoging.
Strijd mee met de Kunstenbond
Al met al wordt dit een kritisch te volgen rechts kabinet. De toon is gezet in een regeerakkoord met zorgen maar gelukkig ook kansen voor de culturele en creatieve sector. Met een sterke georganiseerde sector zullen we samen moeten knokken voor een goed kunstenaarsbeleid en een verbetering van onze positie en onze portemonnee. Word lid van de Kunstenbond!