Uit recente ledenenquête van Kunstenbond en de Creatieve Coalitie, die werd ingevuld door 2.400 respondenten, blijkt hoe hard de coronacrisis de zzp’ers in de culturele en creatieve sector treft. Uit het onderzoek blijkt dat deze groep nauwelijks aanspraak maakt op het generieke steunpakket, Tozo 3 biedt slechts één op de vijf freelancers enig soelaas. Daarnaast blijkt dat twee-derde van hen in 2020 niet betaald kreeg bij corona annuleringen.
Er komt maar geen overheidssteun bij de grote groep freelancers in de culturele en creatieve sector terecht
Obstakels generieke noodsteun
Professionals uit de culturele en creatieve sector die niet in aanmerking komen voor Tozo, geven de partnertoets aan als voornaamste reden. Bij de TVL blijkt de eis dat het woon- en werkadres niet hetzelfde mag zijn het grootste probleem. Creatieve zzp’ers wonen vaak in het pand van waaruit hun onderneming administratie voert. Opslagruimte, studio of atelier wordt gedeeld met anderen. Hun werkplek is vaak op locatie, bij een opdrachtgever.
Verschil inkomenssteun werknemers en zzp’ers onrechtvaardig
Voor wie wel in aanmerking komt dekt de steun niet of nauwelijks de vaste lasten. Tozo is namelijk per huishouden beperkt tot het sociaal minimum, bij een weggevallen ‘modaal’ zzp-inkomen is de inkomensval gigantisch. Extra pijnlijk is het contrast met werknemers die door NOW-loonkostensubsidie bijna hun volledige salaris behouden, waarbij partnerinkomen geen enkele rol speelt. Het verschil in behandeling van deze twee groepen werkenden is niet uit te leggen.
Naheffing Belastingdienst als kers op de taart
Tijdens aangifte van de inkomstenbelasting blijkt nu ook onverwacht dat Tozo-ontvangers met een partner extra inkomstenbelasting moeten betalen.
Crisissteun vereist nieuwe aanpak om kleine ondernemers te helpen
Ook de TONK, een regeling die nog niet bestond ten tijden van het onderzoek, blijkt in praktijk geen oplossing te bieden. Bedragen zijn te laag, het kader van de participatiewet is te krap, naheffing van de Belastingdienst te bedreigend. Kamer en demissionair kabinet zijn het erover eens: noodsteun moet meer mensen bereiken. Toch blijft men investeren in de bestaande regelingen die ineffectief zijn gebleken. Een nieuwe aanpak is hard nodig.
Concreet en redelijk alternatief: eenmalige overheidscompensatie van 5.000 euro
Uit de enquête blijkt dat zzp’ers uit de culturele en creatieve sector het meeste baat hebben bij een eenmalig bedrag ter overbrugging. Op de vraag ‘met een eenmalig bedrag ter overbrugging ben jij uit de brand geholpen?’, volgt een mediaan bedrag van 5.000 euro. Dit noodzakelijk compensatiebedrag is ruim lager dan de gemaakte bedrijfskosten (7.000 euro) en de inkomensdaling (10.000 euro), en geeft daarmee blijk van realisme binnen de sector. Een eenmalige compensatie voor kleine ondernemers uit de culturele en creatieve sector is een concreet alternatief en een relatief simpel uitvoerbare oplossing om de coronaperiode te overbruggen.
Trickle down werkt niet
Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat 70% van de freelancers niet kreeg betaald bij uit- of afstel van werkzaamheden vanwege coronamaatregelen. Kunstenbond en de Creatieve Coalitie willen afspraken maken met de culturele instellingen over het betalen van verplaatste en uitgestelde boekingen.