Eerlijke betaling ten grondslag aan bestrijding grensoverschrijdend gedrag

De problematische arbeidsmarkt is een van de voornaamste risicofactoren voor sociale onveiligheid in de culturele en creatieve sector en de zichtbare problematiek is slechts ‘het topje van de ijsberg’. In het rapport Over de Grens dat eind juni 2022 verscheen, doet de Raad voor Cultuur (RvC) aanbevelingen om grensoverschrijdend gedrag in onze sector aan te pakken.

De RvC bepleit een cultuurverandering die begint met het voeren van een open gesprek. Volgens de Kunstenbond en andere vertegenwoordigers van werkenden in de sector is de positie van veel werkenden te kwetsbaar en de machtsongelijkheid te groot om op gelijke voet een open gesprek te voeren. Met de Creatieve Coalitie en Engagement Arts NL hebben we in reactie op het rapport een aantal aanvullende aanbevelingen geformuleerd, die kun je onderaan dit bericht downloaden. We gaan dit najaar hierover verder in gesprek met de Raad en binnen de sector.

Binnen de Creatieve Coalitie is de werkgroep Sociale Veiligheid opgericht. Hierin zijn naast de Kunstenbond ook Platform BK en Platform Aanvang vertegenwoordigd.  Samen met Engagement Arts NL, expert op het gebied van sociale (on)veiligheid in de kunstwereld, hebben we ons gebogen over mogelijke aanpak van het structurele probleem van machtsmisbruik en ongelijkheid in onze sector. In een brief aan Staatssecretaris Uslu reageren we gezamenlijk op de aanbevelingen van de RvC in Over de grens.

Fair pay

Een cultuurverandering krijgt geen eerlijke kans als de positie van werkenden zo kwetsbaar is als nu het geval is. Door structurele onderbetaling zijn mensen te afhankelijk van werk, van poortwachters en opdrachtgevers, om zich op een veilige manier uit te spreken. Eerlijke betaling, fair pay, als speerpunt in beleid wordt door de RvC als één van de belangrijkste pijlers in zijn advies gezien.

De Kunstenbond heeft eerlijke betaling in de culturele en creatieve sector als belangrijkste strategische doelstelling in de missie en visie opgenomen. Structurele onderbetaling leidt tot misstanden zoals sociale onveiligheid. Daarbij is het simpelweg onrechtvaardig dat de mensen die werk doen dat zo belangrijk is voor onze maatschappij worden afgescheept met slechte betaling en slechte voorwaarden. Hoe dan ook: fijn en belangrijk dat de RvC dit punt in het vizier heeft.

onderzoek noodzakelijk

Hoewel diversiteit en inclusie behoren tot een belangrijk streven van onze sector en het gebrek aan inclusie als een hardnekkig, aan grensoverschrijdend gedrag gerelateerd probleem wordt geduid door de RvC, zijn er geen cijfers beschikbaar die ongelijkheid op dit gebied aantonen. Een van onze aanbevelingen is om intersectioneel onderzoek te doen naar financiële en maatschappelijke ongelijkheid in onze sector. Deze data zou structureel gemonitord moeten worden.

Met een dergelijke monitor kan ook preciezer worden onderzocht in hoeverre beleidsdoelen van de verschillende gedragscodes in de sector worden behaald; de Fair Practice Code, Code Diversteit en Inclusie en Governance Code Cultuur. Ook dienen deze codes als handvatten bij het optuigen van de monitor.

meldpunt en kenniscentrum met oog voor diversiteit binnen de sector

Professionalisering van Mores.online is een van de aanbevelingen van de RvC. De Kunstenbond stond aan de wieg van Mores en ondersteunt dit punt van harte. Ook in de werkgroep van de Creatieve Coalitie wordt het belang van een centraal, laagdrempelig en goed bereikbaar meldpunt onderschreven. Daarnaast is het inrichten van een kenniscentrum en een klachtencommissie voor de sector een belangrijke aanbeveling. Hierbij moet voor iedereen helder zijn welke instantie welke rol heeft en kan aannemen.

Ook is kennis van de deel-sectorspecifieke kenmerken die gelden als risicofactoren voor sociale onveiligheid essentieel. Dat geldt bij het inrichten van beleid om de kwetsbare positie van werkenden te verbeteren. En dat geldt voor de personen en instanties die, nadat grenzen zijn overschreden, zorgen voor begeleiding van de slachtoffers.

Aanpak Cultuursector naar Europees voorbeeld

De Europese Commissie geeft met de Strategie voor Gendergelijkheid een aantal goede aanknopingspunten voor beleidsdoelen omtrent dit onderwerp. De cultuursector wordt door de EU ook aangewezen als plek om deze maatschappelijke cultuurverandering aan te gaan.

Ook schrijft Europese wetgeving enkele zaken voor die betrekking hebben op het aankaarten en behandelen van misstanden, die binnen de culturele en creatieve sector nog nauwelijks zichtbaar zijn toegepast.

In het algemeen geldt dat er meer geld nodig zal zijn om alle nodige maatregelen handen voeten te geven. Fair pay om mee te beginnen.

Hieronder is de volledig reactie te downloaden. Daarin staat ook verdere toelichting op de bovenstaande punten. Als je meer over dit onderwerp wil weten, luister dan bijvoorbeeld eens naar deze Kunst & Bondcast, waarin Platform BK en Engagement Arts te gast zijn om te praten over sociale onveiligheid binnen de kunstvakopleidingen.

De Kunstenbond is binnen de FIA, de internationale koepel van artiestenvakbonden, ook al enkele jaren bezig met het verzamelen van best practices die leiden tot meer (gender)gelijkheid binnen de sector. Lees hier meer over onze internationale werkzaamheden.

Wat de Kunstenbond nu voor je kan doen

Voelt jouw werksituatie onveilig? Ervaar je geen ruimte om je uit te spreken? Twijfel je of jouw grenzen wel worden gerespecteerd, of gaat iemand er met handen en voeten over heen? Als je lid bent van de Kunstenbond, kun je altijd contact opnemen met de juridische helpdesk. Samen kijken we wat voor jou de beste vervolgstappen zijn. Ook als je ‘gewoon’ je ei kwijt wil over deze materie mag je ons als lid altijd mailen.