Onlangs verloor de Kunstenbond namens 12 van haar leden een rechtszaak tegen Stage Entertainment. De zaak ging kort gezegd over werktijden/uren.
Verliezen is nooit leuk en zeker niet als je het gevoel hebt dat je gelijk hebt. Echter hier geldt wederom de belangrijke les, gelijk hebben is niet gelijk aan gelijk krijgen.
Waarom dan toch aandacht voor deze zaak. Wij denken dat het goed is om duidelijk te maken wat er is gebeurd en dat er iets valt te leren van wat er in de ogen van de betrokkenen fout is gegaan. Het kan een les zijn voor de huidige en toekomstige werknemers.
Musical Billy Elliot
De zaak dateert alweer van enige tijd terug. Stage bracht de theaterproductie Billy Elliot uit. Daartoe had zij zoals gebruikelijk een groot aantal musical acteurs en dansers aan zich gebonden met tijdelijke arbeidsovereenkomsten of een opdrachtovereenkomst.
Het bijzondere aan de musical Billy Elliot is het feit dat deze voorstellingen met (relatief veel) kinderen wordt gespeeld. Het spelen met kinderen heeft consequenties zoals duidelijk zal worden in het volgende relaas.
Geen cao
De musical acteurs kregen een contract conform de arbeidsvoorwaardenregeling (Algemene Bepalingen) van Stage. Dit is een eenzijdig door de directie vastgestelde interne regeling. Een cao is niet van toepassing. In het reglement staat dat een fulltime arbeidsovereenkomst betrekking heeft op gemiddeld 7 voorstellingen per week over gemiddeld 6 dagen per week. De werkgever kan echter altijd besluiten 8 voorstellingen per week te (doen) laten spelen. De werkzaamheden zijn meer dan alleen deze voorstellingen maar betreffen ook onder meer: repetities, doorloop, soundchecks.
Vergoedingen
Er zijn twee soorten vergoedingen, namelijk per repetitiedag tot en met de première (inbegrepen een try out) en voor een voorstelling dag vanaf de eerste dag na de première (inbegrepen is een eventuele repetitie zoals een doorloop). Voor een repetitie korter dan 4 uur geldt een halve vergoeding.
Meerwerk
De betrokken werknemers stelden dat ze veel meer hadden moeten werken dan hen was voorgehouden bij het tekenen van het contract. Zij baseerden zich hierbij op een gemiddelde werkweek van 40 uur hetgeen gebruikelijk is in de theater sector. Zij eisten van Stage dat de uren boven de gemiddeld 40 uur per week alsnog zouden worden uitbetaald.
Bewijs
Het grote probleem bleek de bewijsbaarheid van te veel gewerkte uren, roosterwijzigingen op het laatste moment en de negatieve gevolgen daarvan, een groot aantal doorlopen die eigenlijk geen repetities waren maar in de ogen van de spelers gewoon voorstellingen waarvoor een hogere vergoeding geldt.
Het is evident dat men meer dan 40 uren heeft gewerkt echter de vraag is hoe bewijs je dat. Een andere vraag is wat reken je wel mee en wat niet. En wanneer kwamen de roosters ter beschikking voor de werknemers zodat men daar rekening mee kon houden in hun privéleven.
Het probleem doet zich hier al voor. Kan men zomaar uitgaan van een 40-urige werkweek? In het contract staat immers 7 voorstellingen per week in 6 dagen en eventueel een 8ste voorstelling waarvoor men een evenredige vergoeding voor ontvangt. Maar hoelang was men bezig met een repetitie/voorstelling. Daar zat nu de crux. Omdat men met kinderen werkte, waren veel meer repetities nodig dan gebruikelijk en duurde de repetities veel langer dan gebruikelijk. Ook voor voorstellingen gold dat die dikwijls voorafgingen met een extra repetitie. De werknemers waren dus veel meer tijd kwijt dan gebruikelijk bij een theaterproductie.
Verplichte aanwezigheid
Ook geldt de verplichting om minimaal 2 uur voor de voorstelling aanwezig te zijn. In deze twee uur moet men zich beschikbaar houden voor allerhande zaken zoals passen van kostuums, omkleden, kap en grime etc. De vraag is echter of daar ook direct een half uur pauze bij zat zoals de werkgever stelde.
De uren tussen twee voorstellingen beschouwde de werkgever als pauze dus eigen tijd. Daar geldt dus ook geen vergoeding voor.
Kinderen
Het spelen met kinderen veroorzaakte ook andere problemen zoals het niet tijdig kunnen vaststellen van het definitieve rooster. Dat kwam volgens betrokkenen dan ook dikwijls te laat. Stage eist van haar spelers dat zij zich te allen tijde beschikbaar houden tot men het definitieve rooster krijgt. Dit rooster kan ook nog afwijken van eerdere conceptroosters waardoor men onvoldoende in staat was om privé afspraken te maken.
Substantieel?
De vraag die de rechter moest beantwoorden was of hier sprake was van afwijkingen van wat normaal is. De werknemers waren van mening dat dit aan de orde was en konden ook aantonen dat er gemiddeld meer dan 40 uur per week was gewerkt maar konden niet aantonen dat de overschrijding ook substantieel was.
Bijhouden werktijden
Er is in deze casus géén sprake van een 40-urige werkweek aldus de werkgever omdat we niet over uren spreken maar over voorstellingen en repetities. Hoe lang die duren is op voorhand niet aan te geven. Dat kan langer maar ook korter zijn. Feit is dat werknemers niet snel geneigd zijn hun werktijden exact bij te houden. Dat hoeft meestal ook niet echter bij deze productie kwam men er geleidelijk achter dat veel meer van het gevraagd werd dan gebruikelijk. Achteraf is het dan lastig om alles exact te reproduceren. Daarnaast is het lastig een referentiekader aan te geven want hoe lang duurt gewoonlijk een voorstelling/repetitie? De ene keer korter de andere keer langer. Zolang er sprake is van evenwicht is er niet veel aan de hand. Het wordt pas bezwaarlijk als je merkt dat het wel erg vaak langer is dan gebruikelijk.
Beoordeling
Omdat een goed referentiekader ontbreekt was het voor de rechter moeilijk te beoordelen of er nu substantieel teveel was gewerkt. Ook was het lastig om te beoordelen of er meer dan normaal aantal doorlopen waren geweest. Hetzelfde geldt ook voor het niet tijdig aanleveren van de roosters, het was niet duidelijk wanneer het rooster voor wie nu concreet afweek van het voorlopige rooster. Niet kan worden vastgesteld in hoeverre en voor hoeveel uur de spelers zich nodeloos beschikbaar hebben moeten houden etc.
Eis afgewezen
De eis van de betrokken is daarom afgewezen. Men was niet voldoende in staat om achteraf aan te tonen dat men substantieel meer heeft gewerkt of zich beschikbaar heeft gehouden dan men normaal gesproken doet en van een werknemer mag verwachten. Dit komt voor een groot deel omdat Stage weigert een adequate regeling af te spreken in de vorm van een cao waarin normaal gesproken hardere afspraken worden gemaakt over werktijden, pauzes, roosters, contracten e.d.
Het advies
Houd je uren zowel voor repetities als voorstellingen nauwkeurig bij, houdt bij en geef aan als roosterwijzigingen te laat worden aangeleverd, spreek af hoe pauzes genoten kunnen worden en wanneer (voor pauzes word je immers niet betaald). Noteer wanneer een pauze door een werkgever niet wordt gerespecteerd. Spreek de werkgever/opdrachtgever aan als er sprake is van bovenmatige doorlopen en soundchecks want die worden minder betaald.