In 2017 introduceerde de Europese Commissie de Europese pijler van Sociale rechten. Bedoelt als EU-‘kompas’ om betere werk- en leefomstandigheden voor de Europese burgers tot stand te brengen.

Tekst: Caspar de Kiefte

eerlijk behandelen, eerlijk betalen

De pijler kent 20 principes, verdeeld over 3 hoofdstukken: (1) gelijke kansen en toegang tot de arbeidsmarkt, (2) billijke arbeidsvoorwaarden en (3) sociale bescherming en inclusie. Het gaat onder andere over opleiding en een leven lang leren, actieve ondersteuning bij het vinden van werk, loon, veilig werk, bescherming, betrokkenheid, evenwicht tussen werk en privé, kinderopvang en uitkeringen.

europese wetgeving kans voor cultuursector

Het betekent een kans om via Europa onze arbeidsmarktpositie te verbeteren of verslechteringen tegen te houden. Maar ook de vraag hoe wij gebruik kunnen maken van Europa om in Nederland onze arbeidsmarktpositie te versterken.

Er ligt nu een strategische agenda voor 2019-2024, waarmee Europa aan de slag wil. De Green Deal van Frans Timmermans heeft daarvan de meeste aandacht gekregen. Maar die strategische agenda omvat meer. Men wil een ‘sterk sociaal Europe voor rechtvaardige transities’ . Met die transities doelt Europa op de klimaatdoelstellingen, de digitale economie (inclusief de ontwikkelingen op het terrein ban de robotica en kunstmatige intelligentie), de veranderende demografie (vergrijzing en ontgroening).

knokken om ambities waar te maken

De Sociale Pijler is bedoeld om ervoor te zorgen dat de geambieerde transities rechtvaardig en eerlijk zijn. We hoeven niemand te vertellen dat dit daarmee zeker niet zomaar een gegeven is.

Er zal hard voor geknokt moeten worden om dit ook voor elkaar te krijgen. En veel daarvan gaat ons petje te boven. Maar zodra het onze sector raakt kunnen we er wel een beroep op doen. Daarnaast hebben we FIA nodig om tijdig op de hoogte te zijn van dergelijke ontwikkelingen.

Via FIA kan Kunstenbond de regels, vooral die ook onze sector raken, beïnvloeden. Ook blijven we via de FIA op de hoogte van Europese programma’s. Om de doelstellingen van die programma’s te kunnen halen is er vaak een behoorlijk budget beschikbaar voor de uitvoering daarvan. En daar kunnen we dan van proberen te profiteren, als Kunstenbond en met de partners in de Creatieve Coalitie of Platform ACCT.

kennis delen in de internationale praktijk

Kunstenbond was samen met Act en NAA in onderhandeling over een paar bepalingen uit een contract tussen een grote internationale televisieproducent en Nederlandse acteurs.

De bepalingen gaan over exclusiviteit (periode waarin de acteurs exclusief en uitsluitend voor deze producent beschikbaar mogen zijn) en de eerste optie (het recht van de producent om bij een vervolg op de serie een nieuw contract aan te gaan met de betreffende acteurs, en waarbij de serie absolute voorrang krijgt boven elke andere (mogelijke) opdracht die de acteur in die periode zou hebben).

Wij delen binnen de FIA dat we hierover in gesprek zijn en vragen wat andere landen in vergelijkbare gevallen uit de onderhandelingen hebben weten te slepen.

Door FIA werd ik gewezen op de EU-Richtlijn Transparante en Voorspelbare Arbeidsvoorwaarden (onderdeel van de uitwerking van de Sociale Pijler) en die in Europa is aangenomen en in de komende tijd door de lidstaten moet worden geïmplementeerd.

In die richtlijn staat o.a.: “De lidstaten zorgen ervoor dat de werkgever de werknemer niet verbiedt, buiten het werkrooster bij die werkgever, voor andere werkgevers te gaan werken en dat de werkgever de werknemer daarvoor geen nadelige behandeling doet ondergaan.”

En het begrip werknemer moet op grond van de richtlijn breed worden uitgelegd: ook schijnzelfstandigen vallen eronder.

  1. En gesterkt met deze informatie konden wij in de onderhandelingen een argumentatie opbouwen die een relatie legt met werknemers.

En acteurs die in dit geval in een vergelijkbare positie verkeren als werknemers en recht hebben op vergelijkbare bescherming.

Waaronder ofwel meer vrijheid om met anderen contracten af te sluiten, het verbod op een concurrentiebeding bij een arbeidsovereenkomstkomst voor bepaalde tijd (art. 653 lid 1 sub a van boek 7 BW) ofwel extra betaling wanneer een bedrijfsbelang een dergelijke belemmering noodzakelijk maakt (art. 653 lid 5 van Boek 7 BW).

  1. Én met deze informatie kon ik contact opnemen met het ministerie van SZW over de vraag wanneer de Richtlijn in Nederland in werking zal treden en hebben wij er zekerheidshalve op gewezen dat ook schijnzelfstandigen onder de werking van de richtlijn behoren te vallen, nadat SZW aangaf dat het alleen zal gelden voor ‘werknemers’.