Ben je zzp’er? Dan maak je je misschien zorgen over wat er dit jaar gaat veranderen. Sinds 1 januari 2025 controleert én handhaaft de Belastingdienst namelijk weer actief op schijnzelfstandigheid. Dit houdt concreet in dat ze bij je opdrachtgevers na kunnen gaan of jij wel echt zelfstandig werkt of dat er sprake is van een dienstverband. In dat laatste geval wordt gesproken van schijnzelfstandigheid en zou je eigenlijk een arbeidsovereenkomst moeten hebben. Omdat het erom gaat hoe er in de praktijk wordt gewerkt, kan dit per opdracht verschillend uitpakken.

Verlies van opdrachten

Als de Belastingdienst constateert dat er sprake is van schijnzelfstandigheid, moet er belasting worden afgedragen (het verschil tussen het netto loon – jouw honorarium – en het bruto loon). Je opdrachtgever krijgt daarvoor naheffingen. Zo moeten er alsnog loonbelasting en sociale premies worden betaald. Ook kan er een boete worden opgelegd. Voor jou als zzp’er heeft dit ook gevolgen. De loonbelasting en een deel van de sociale premies kunnen op jou worden verhaald. Ook heb je geen recht meer op fiscale voordelen, zoals de zelfstandigenaftrek voor de opdracht in kwestie.

Er zijn dan drie mogelijkheden:

• Je krijgt een dienstverband aangeboden
• De samenwerking wordt stopgezet
• De opdracht wordt zo aangepast dat je wel zelfstandig werkt. Hou er rekening mee dat dit lang niet altijd mogelijk zal zijn.

Wat nu?

Wil je blijven zzp-en en maak je je zorgen over één van deze scenario’s? Dan is het zaak om te toetsen of je werkzaamheden kunnen worden gezien als zzp-werk. En om je werkpraktijk daarop te blijven inrichten. Is het werk niet in te richten of uit te voeren als zzp’er, dan kun je het werk natuurlijk ook in loondienst doen. Als je een enkele opdracht (noodgedwongen) in dienst doet, dan kan dat en werk je deels als werknemer en blijf je deels zzp-er.

Maar hoe dan?

De Belastingdienst heeft kaders opgesteld om te toetsen of er sprake is van een arbeidsovereenkomst of van een opdracht. Daarbij wordt gekeken naar alle feiten en omstandigheden, en hoe die met elkaar samenhangen. Niet één punt geeft de doorslag, maar alles samen bepaalt de aard van de werkrelatie.

Belangrijke uitspraak van de rechter: 9 gezichtspunten

Sommige feiten en omstandigheden wijzen meer op een arbeidsovereenkomst, dus op werken in loondienst, andere meer op een opdrachtovereenkomst. Door alles in onderling verband te wegen komt de Belastingdienst tot een oordeel. De rechter heeft geoordeeld dat bij deze toets vooral 9 gezichtspunten van belang zijn.

Dit zijn de feiten en omstandigheden waar de Belastingdienst op let:

1. De aard en duur van de werkzaamheden
   • Eenvoudige en langdurige werkzaamheden kunnen op een arbeidsovereenkomst duiden.
   • Over het algemeen geldt ook hoe langer de duur van de werkrelatie, hoe meer dat wijst op een arbeidsovereenkomst.
   • Bij een inspanningsverplichting kan eerder sprake zijn van een arbeidsovereenkomst, een resultaatverplichting wijst hier minder op.
2. De manier waarop de werkzaamheden en werktijden zijn bepaald;
   • Hoe meer vrijheid in werkwijze, werktijden en locatie, hoe eerder er sprake is van werken als zzp’er.
   • Brengt de aard van het werk met zich mee dat je op een bepaalde locatie of op een bepaald tijdstip moet werken? Dan zegt dit minder over de werkrelatie.
3. De mate waarin de werkzaamheden én de opdrachtnemer onderdeel zijn van de organisatie van de opdrachtgever (inbedding);
   • Hierbij gaat het onder andere om de vraag in hoeverre je positie vergelijkbaar is met die van personeel dat in dienst is. Als je lang in een organisatie werkt en je werk een wezenlijk onderdeel van de bedrijfsvoering is, lijkt dat meer op een arbeidsovereenkomst.
   • Gebruik maken van bedrijfsvoorzieningen of deelname aan personeelsactiviteiten, zoals bedrijfsuitjes, teamoverleggen en beoordelingen, versterken dit beeld.
4. Wel of geen verplichting om het werk persoonlijk uit te voeren;
   • Als je het werk persoonlijk moet uitvoeren en niet vrij bent je te laten vervangen, wijst dit eerder op een arbeidsovereenkomst.
   • Let op: ook met vervangingsmogelijkheden kan er alsnog sprake zijn van een arbeidsovereenkomst.
5. De manier waarop afspraken tot stand zijn gekomen;
   • Weinig onderhandelingsruimte over de voorwaarden voor jou als opdrachtnemer wijst op een arbeidsovereenkomst. Veel ruimte wijst op zelfstandigheid.
   • Ook is van belang wie de overeenkomst heeft opgesteld.
6. De manier waarop de beloning is bepaald en wordt uitbetaald;
   • Zelfstandig bepaalde of onderhandelde tarieven duiden op zzp-schap. Beloningen die vergelijkbaar zijn met loondienst (cao of salarisschaal) wijzen eerder op een arbeidsovereenkomst.
   • Stuur je zelf facturen en let je erop dat die worden betaald, dan wijst dat meer op werken als zzp’er. Als de opdrachtgever je honorarium automatisch betaalt of je facturen verzorgt, dan wijst dat op een arbeidsovereenkomst.
7. De hoogte van de beloning;
   • Hoe hoger je beloning ten opzichte van die van vergelijkbaar personeel in loondienst, hoe meer dat wijst op werken als zzp’er.
8. De mate waarin de opdrachtnemer bij de opdracht commercieel risico loopt;
   • Als je als opdrachtnemer risico’s draagt, zoals van schade, ziekte of ondermaatse resultaten, wijst dit op werken als zzp’er. Draagt de opdrachtgever de risico’s dan is een arbeidsovereenkomst aannemelijker.
9. De mate waarin de opdrachtnemer zich als ondernemer gedraagt of kan gedragen, bijvoorbeeld: wat doet de opdrachtnemer om opdrachten en een goede naam te krijgen? Hoe behandelt de Belastingdienst de opdrachtgever? Wat is het aantal opdrachtgevers en hoe lang werkt de opdrachtnemer meestal voor een opdrachtgever?
   • Als je je als ondernemer gedraagt duidt dit op zelfstandig ondernemerschap (je hebt bijvoorbeeld naamsbekendheid, meerdere opdrachtgevers, eigen bedrijfsmiddelen).
   • Van belang hierbij is ook hoeveel invloed de opdrachtgever heeft op het aantal opdrachten dat je mag aannemen. Denk aan een concurrentie- en relatiebeding.

De beoordeling hangt altijd af van de combinatie van deze factoren en de specifieke situatie.

Om deze negen gezichtspunten toe te passen op jouw werkrelatie kun je gebruik maken van de Webmodule beoordeling arbeidsrelatie. Dit is een online vragenlijst waarin een onderling samenhangende toetsing wordt gemaakt waarmee je kunt zien of jouw werkrelatie wijst op een arbeidsovereenkomst of juist op werken als zelfstandige. Je moet je hiervoor verplaatsen in het perspectief van je opdrachtgever.

Wil je meer lezen over de negen gezichtspunten? In deze bijlage heeft de Belastingdienst bij elk punt uitgewerkt welke elementen meer wijzen op loondienst en welke meer op ondernemerschap.

Hoe ondernemend ben je als zzp’er?

Ben je als zzp’er ondernemer voor de inkomstenbelasting? En voor de omzetbelasting? Als zzp’er kun je via de ondernemerscheck makkelijk en snel een indicatie krijgen van hoe de Belastingdienst jou ziet. Je kunt de check ook goed gebruiken om te kijken wat meer werken in loondienst betekent voor jouw status als zzp’er. Doe de check hier.

Kijk ons webinar terug

Op 24 januari organiseerden we een webinar over dit onderwerp. Je kunt de opname daarvan hieronder terugkijken.

Ingesloten inhoud van Vimeo overslaan

Deze inhoud is beschikbaar na het accepteren van de marketingcookies.

Cookie-instellingen wijzigen Bekijk op Vimeo

Ingesloten inhoud van Vimeo overgeslagen.

Hulp nodig?

Werk jij onder voorwaarden die sterk lijken op een dienstverband, maar zonder de bijbehorende zekerheden zoals sociale premies, doorbetaling bij ziekte of ontslagbescherming? Of zijn je vragen na het lezen van dit artikel nog niet beantwoord? Als lid kun je rekenen op onze juridische ondersteuning. Neem contact met ons op via 020-2108052 of juridischadvies@legal.kunstenbond.nl.

Twijfel je over jouw situatie?

Of er sprake is van een dienstverband of zzp’en hangt telkens af van de context. Bijvoorbeeld: Geluidstechnicus bij een poppodium is regulier werk in dienst van het podium. Hetzelfde werk doen bij een musical op een school is specialistisch werk dat niet binnen de organisatie zelf aanwezig is. Een eenduidig antwoord is vaak dus niet direct te geven. Een goede inschatting kun je met bovenstaande informatie wel maken. In de praktijk zal er meer in loondienst moeten worden gewerkt. Twijfel je over jouw situatie? En over wat meer gaan werken in loondienst betekent voor jouw status als zzp’er? Neem dan contact op met onze juridische helpdesk.