Dit is Jac van Exter
Jac van Exter rolde min of meer per ongeluk de muziekwereld in: zonder opleiding aan het conservatorium, maar met veel enthousiasme en hard werken. Nu maakt hij muziek voor films, documentaires en podcasts. Ook staat hij al 15 jaar op podia in binnen- en buitenland met muziekcollectief Jungle by Night.
Hoi Jac, hoe ben je in de muziekindustrie terecht gekomen?
“Het begon allemaal met het spelen van cello. Totdat mijn cellolerares een gitaar bij het vuilnis vond. Dat was een verademing: het is een veel makkelijker instrument om te bespelen én om samen mee te spelen. Toen ik 17 was richtte ik samen met wat vrienden en familie een band op, zonder veel verwachtingen maar wel met veel plezier. En we zijn nu nog steeds samen!
Het maken van muziek voor films was een stiekeme droom. Ik weet nog dat ik naar Harry Potter keek en bij de aftiteling voor het eerst aandacht had voor de componist. Naar mijn idee was dat de échte tovenaar. Een aantal jaren later was mijn toenmalig huisgenoot toevallig op zoek naar muziek voor haar korte film. Ze vroeg aan mij of ik iets kon maken en ik dacht meteen: dat kan ik helemaal niet, want ik heb daar niet voor gestudeerd. Maar het lukte toch enigszins en ik werd steeds enthousiaster over die tak van muziek.
Ondertussen heb ik dingen mogen doen waar ik nooit van had durven dromen als kind: het vele touren en de mooie projecten waarvoor ik heb mogen componeren.”
Wat maakt jouw beroep zo leuk?
“Heel cliché: de afwisseling. Elk concert en elk project is weer anders en vraagt om een andere benadering. In mijn geval is er ook een verschil tussen mijn band en mijn zelfstandige compositiewerk. Ik vind het fijn om aan een concert te werken met het collectief waarin ik me al zo lang vertrouwd voel. Er is binnen deze groep altijd wel iets nieuws te maken en te ontdekken met elkaar. Dat is een groot contrast met wanneer ik aan een film werk bijvoorbeeld. De mensen met wie ik samenwerk wisselen, er is een narratief, een andere spanningsboog dan bij een concert en, niet onbelangrijk, een hiërarchie.
“De overeenkomst tussen muziek voor het podium en muziek voor film is dat het samenwerkingen zijn tussen verschillende disciplines. Als muzikant ben ik onderdeel van een groter geheel, samen met de technici, montage, licht, regie, publiek, geluid, etc. Het is niet altijd even makkelijk om samen te werken of tot een juiste muzikale oplossing te komen in een scène. Maar als de obstakels worden overwonnen is de beloning groots.”
Waar put je inspiratie uit?
“Als ik vastloop en op zoek ben naar inspiratie dan is juist het totaal loslaten weer wat me dichterbij brengt. In plaats van de hele tijd in mijn studio werken omdat iets niet lukt, werkt het voor mij beter om een dag ergens te gaan wandelen en het morgen weer te proberen. Loslopen in plaats van vastlopen.”
Welke uitdagingen zijn er in jouw sector en hoe ga je daar zelf mee om?
“Er liggen overal grote uitdagingen: afhankelijkheid van programmeurs en producenten, geen idee hebben waar je volgend jaar aan gaat werken, concurrentie, opboksen tegen je ego, de opkomst van AI in muziek, maar ook oppassen dat je in clichés vervalt en saaie muziek maakt.”
Wat denk je dat het belang kan zijn voor jou en anderen in jouw sector om zich te organiseren, in een vakbond of beroepsorganisatie bijvoorbeeld?
“Het is juist in deze tijden belangrijk om ons als sector te verenigen. Cultuur, in de ruime zin, wordt weggezet als iets dat geen plek heeft in de samenleving. Kijk maar naar het beleid: regelgeving, bezuinigingen en nog meer vormen van druk die worden uitgeoefend. Terwijl er zoveel argumenten zijn te vinden die juist pleiten voor het belang van meer muziek en cultuur, zoals de invloed ervan op de ontwikkeling van het kinderbrein en de verbindende rol die het kan spelen. Ook is het in de creatieve industrie soms lastig om rechten en vergoedingen te waarborgen, bijvoorbeeld met betrekking tot royalty’s en auteursrechten. Een georganiseerde groep heeft veel meer invloed om deze belangen te verdedigen dan een enkel individu.”