Fotograaf: Mesut Cicen

In het rapport komt naar voren dat er ‘weinig werk- en inkomenszekerheid’ wordt geboden in de sector en dat de verdeling werk en inkomen ‘zeer scheef’ is. Omdat er ook nog veel onbekend is over de arbeidsmarktpositie van zzp’ers, brachten de onderzoekers grondig in kaart welke blinde vlekken er bestaan én wat we wel weten. Het eindresultaat is een grondige studie waar belangenbehartigers, beleidsmakers, politici en onderzoekers de komende jaren op voort kunnen bouwen.

Caspar de Kiefte, belangenbehartiger bij de Kunstenbond: “Het is een goede verkenning geworden waar we heel blij mee zijn. Er staan goede analyses en constateringen in en die monden uit in een aantal hele noodzakelijke aanbevelingen, zoals:

• Zet een surveypanel op om de ontwikkelingen rond de arbeidsmarktpositie van zzp’ers actueel te kunnen monitoren. Monitor daarmee ook op onderwerpen die nu niet uit bestaande surveys naar boven komen, zoals actuele ontwikkelingen die van invloed zijn op de positie van zzp’ers (zoals bijvoorbeeld de coronacrisis dat was).
• Voer meer onderzoek uit naar “meerdere werkkringen”. Hiermee wordt gedoeld op het hebben van meerdere banen, meerdere opdrachtgevers en/of een combinatie van banen en zzp-opdrachten. Iets dat vooral in onze sector heel veel voorkomt, maar dat nauwelijks onderzocht wordt. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vraagt alleen verder uit bij de belangrijkste of als eerste genoemde baan/opdrachtgever, wat betekent dat de rest volledig buiten beeld is.
• Verrijk bestaande data door extra verdiepende analyses uit te voeren. En voeg extra vragen toe aan bestaande onderzoeken om tot meer informatie te komen.
• Zorg ervoor dat partijen, zoals de opdrachtgevers van het rapport en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, gaan samenwerken om een onderzoeksagenda op te stellen. Deze agenda brengt in beeld op welke gebieden vervolgonderzoek nodig is. Hoe zorgen we dat deze informatie boven water komt, waaraan het moet voldoen. En hoe we kunnen zorgen dat de verschillende onderzoeken zoveel mogelijk op elkaar aansluiten en wie wat doet in dit proces.

Beleid gestoeld op data

Problemen worden vaak pas erkend als ze niet meer te ontkennen zijn. Ministeries en adviesorganen hebben informatie nodig, willen ze kunnen nadenken over oplossingen voor problemen die op de werkvloer al tijdenlang spelen. Onderzoek naar de sector en de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt is tot nu toe steeds nogal ad hoc gedaan. het loopt doorgaans jaren achter de feiten aan (zo kijkt het CBS altijd een of meer jaren terug). Daarnaast kent bestaand onderzoek grote beperkingen – het beeld van zzp’ers in de sector (veruit de grootste groep) is bijvoorbeeld zeer beperkt. Dat was gedurende de coronacrisis ook een groot probleem.

Het was daarom ook geen verrassing dat in het advies van de Sociaal Economische Raad en de Raad voor Cultuur, Passie gewaardeerd, uit 2017 al werd geconstateerd dat het in de sector aan betrouwbare informatie ontbreekt om goed arbeidsmarktbeleid te kunnen voeren. Het advies was om het initiatief te nemen om dit te verbeteren via een gezamenlijk onderzoeksprogramma.

Als Kunstenbond hebben we daarom met het SER-advies onder de arm bij de Boekmanstichting gepleit om hierin, samen met de Creatieve Coalitie, het initiatief te nemen. In de resulterende verkenning die er nu ligt, hebben onderzoekers in beeld gebracht wat we weten over de arbeidsmarkt en wat er aan informatie ontbreekt. Het rapport is een belangrijke stap op weg naar verbetering.

DOWNLOADS

Rapport: De arbeidsmarktpositie van zzp’ers in de culturele en creatieve sector, een verkenning van bestaande cijfers en overzicht van witte vlekken