Bühne Bisoux
#4 Utopia
Eline Muijres

alles wat je ziet moet gemaakt worden

De self published zine Bühne Bisoux presenteert samen met de Kunstenbond Bühne Bisoux #4: Utopia. In deze editie praten wij met drie kunstenaars die in deze uitdagende tijd op hun eigen manier een impuls geven aan de doorlopende zoektocht naar een beter systeem. Hoe vinden we de weg naar een duurzame toekomst? Wat kunnen we van elkaar leren? Hoe nu verder? In dit eerste deel spreken wij Eline Muijres, producent bij de onafhankelijke game studio Mi’pu’mi Games en mede-oprichter van Games [4Diversity] – over representatie in de gamewereld, de positie van beginnende makers en de noodzaak van oneindige fantasie.

Bühne Bisoux: Voor we het gaan hebben over je werk als gameproducent wil ik even een stapje terug in de tijd. Was jij als kind een gamer?
Ja, zolang ik me kan herinneren ben ik gefascineerd door knopjes. Vroeger dacht ik dat je goed in natuur- en wiskunde moet zijn om games te ontwikkelen. Maar de industrie is niet alleen maar gericht op programmeren, je hebt ook mensen nodig die mooie dingen kunnen maken. Die personages ontwikkelen, creatief schrijven, die muziek componeren en effecten ontwerpen. Alles wat je ziet moet gemaakt worden.

Je studietijd viel precies samen met een grote opmars van de Nederlandse gameindustrie. Wat heb je daarvan gemerkt?
Tijdens mijn stageperiode rond 2011 en 2012 was er een boom gaande waarin ontwikkelaars wereldwijd game studios oprichtten en kleinere ontwikkelteams succes zagen. Die indie games werden toen veel zichtbaarder en door digitale distributie opende de markt zich meer, ook in Nederland. Maar sindsdien is er zoveel aanbod, dat het erg moeilijk is als game op te vallen. De lat ligt steeds hoger.

Is er dan wel een gevoel van saamhorigheid tussen al die kleine initiatieven?
Oh zeker, ik denk dat de sector heel solidair is. Game ontwikkelaars zijn gewend om informatie te delen en elkaar te helpen. Er zijn veel online communities maar ook veel meet-ups waar mensen hun kennis delen met de insteek: als ik nu mijn buurman help, kan die buurman mij later ook weer helpen.

Dus het gesprek tussen makers onderling is behoorlijk direct en transparant.
Absoluut. En dat is het gesprek met de spelers ook. Voor makers is het belangrijk een community rondom jouw game of merk op te bouwen. Daarom gaan we in gesprek met de spelers via social media of in de game zelf. Hele teams houden deze gesprekken in de gaten. Wat vinden spelers tof, waar gaan ze op aan? Hoe zorgen we dat de community groeit en bij ons blijft?

Ik las dat ongeveer 46 procent van de game community zich identificeert als vrouw, terwijl onder game makers dat percentage slechts 19 procent is.
Die verhouding zie je terug in de games die worden gemaakt. Veel games hebben een witte hetero man in de hoofdrol en zijn gericht om op die doelgroep te marketen. Daarom probeer ik me in te zetten om meer mensen met een andere achtergrond te motiveren om games te maken. Niet alleen vrouwen maar ook mensen van kleur of uit de LGBTQIA+ community.

Hoe de je dat?
Ik maak deel uit van Games [4Diversity], wij organiseren evenementen met als doel de sector diverser te maken en de diversiteit die er al is zichtbaarder te maken. Zo hebben wij een eigen boot laten varen tijdens de Utrecht Canal Pride met allemaal game-ontwikkelaars erop. Ook organiseren wij game jams waarbij je in een weekend met een clubje een spel bouwt en experimenteert rondom een thema. Tijdens een LGBTQIA+ game jam rolde er bijvoorbeeld een game uit waarin je als speler ervaart hoe het is om uit de kast te komen. Iedereen kan aan die jams meedoen, het is een heel sociaal medium. Het brengt mensen echt bij elkaar.

Dat samenkomen is de afgelopen maanden vaak niet mogelijk geweest. Welke impact heeft de pandemie gehad op de gamesector?
Ik denk dat de gamewereld er makkelijker mee omgaat dan andere industrieën omdat er al zoveel online plaatsvindt. Mensen zoeken daar nu verbinding. Dat wil niet zeggen dat er geen slachtoffers vallen. Ik hoor dat uitgevers en investeerders voorzichtiger zijn en de hand op de knip houden. Games die in ontwikkeling waren, werden uitgesteld.

Hoe verhoudt de game sector zich eigenlijk tot subsidies?
De gamewereld is een hybride vorm tussen de tech-industrie en de culturele sector. Het is inderdaad commerciëler maar als je net start is het heel erg moeilijk. Er zijn te weinig subsidies waar jonge gamemakers aanspraak op maken. En de budgets van de fondsen die er zijn, zijn veel kleiner dan bijvoorbeeld die van filmfondsen. Hoe begin je dan? Er zijn makers die zichzelf niks uitbetalen, jaren lang van een bijbaan proberen rond te komen en in hun vrije uren een game maken. Dat is niet houdbaar.

In de theaterwereld gaat het vaak over de jonge maker, hun positie ten opzichte van een gevestigd productiehuis of gezelschap, en de scheve balans tussen die twee partijen. Hoe verloopt dit gesprek bij jullie?
Dat is een hot topic. De verenigingen die lobbyen met de overheid lopen tegen veel stigma’s aan. De mensen die nu op belangrijke posities in de overheid zitten, zijn meestal niet opgegroeid met games. Ze denken dat games verslavend of gewelddadig zijn. Slecht voor je. Dat vind ik zo jammer, want games kunnen juist heel veel mooie dingen doen. We moeten de overheid overtuigen dat games kunst zijn. Ook wij willen subsidie. Ook wij willen ondersteuning voor jonge ondernemers om ze te helpen met hun eerste stappen. Uiteindelijk komt het toch op geld neer. En dat is overal lastig.

In het theater is de Fair Practice Code geïntroduceerd. Die gaat niet alleen over het financiële maar ook over solidariteit en duurzaamheid. Een soort ethische cao.
Dat vind ik een mooi idee. Zoiets hebben wij nog niet. Nu stelt elk bedrijf dit voor zichzelf op maar dat heeft vaak niet de prioriteit. Je kan wel roepen dat je het belangrijk vindt dat er evenveel mannen als vrouwen werken en dat je voor culturele diversiteit bent, maar je moet wel actie ondernemen. Het gebeurt niet vanzelf. Eigenlijk zou een game development association hierin het initiatief moeten nemen, als woordvoerder van de industrie voor deze ethische code gaan staan.

Stel je voor, die code komt er. Mannen en vrouwen op de werkvloer zijn gelijk verdeeld, iedereen werkt in een solidair en transparant systeem, er zijn genoeg subsidies beschikbaar – welke utopische game komt dan voort uit deze ideale werkomstandigheden?
Ik snak naar games die iets anders doen dan de gemiddelde blockbuster. Games die tegen de schenen schoppen of vragen stellen bij maatschappelijke discussies. De meeste games zijn gericht op het Westen, voornamelijk op de Verenigde Staten. Maar de wereld is groter. In games kunnen we andere perspectieven toegankelijk maken waardoor meer spelers zich kunnen herkennen of een ander beter kunnen begrijpen.

Kan je een voorbeeld geven van een game die daarbij in de buurt komt?
In Overwatch kan je kiezen uit ongeveer dertig onwijs diverse personages. Er zijn vrouwen van kleur, homoseksuele mannen, verschillende nationaliteiten. Je kan je identificeren met totaal verschillende mensen. Dat vind ik spannend, dat zorgt voor nieuwe perspectieven. In de games zelf maar ook in de sector. Ik denk dat er steeds meer diversiteit in games komt en er meer besproken wordt in de industrie.

Vind je het de verantwoordelijkheid van de industrie om een weerspiegeling van de samenleving te laten zien?
Als je games maakt voor de samenleving dan mag die samenleving zich daarin wel terugvinden. De samenleving bestaat nu eenmaal niet uit alleen maar witte mannen. Soms kom je een game in en dan loop je door een virtuele stad waar alle personages wit zijn. Misschien heb je het eerst niet door, maar dat is best wel raar.

Hoe komt dat dan?
Doordat de teams die ze maken wit zijn! De meeste mensen maken wat ze kennen. Je hebt alleen je eigen perspectief. Daarom is een divers team zo ontzettend belangrijk.

En voor de teams die dat zijn, wat is dan de volgende stap?
Hou jezelf in beweging! Ga die kamer uit, kom achter je beeldscherm vandaan, ga die stad in, kijk om je heen, praat met mensen. Maak games in relatie tot de samenleving.

Als je inspiratie nodig hebt, ga dan niet andere games spelen. Ga naar theater, ga wandelen, ga een berg beklimmen. Ga iets anders doen en vertaal die belevenis of activiteit naar een game. Ik weet zeker dat wanneer je meer diverse ervaringen hebt je beter creatief werk aflevert. En als je dan toch een fantasiewereld hebt: shake it up.